Παρόλο που στο προηγούμενο φύλλο δεν παρουσιάσαμε κάποιο είδος της ορνιθοπανίδας όπως κάνουμε πλέον σε κάθε νέα μηνιαία έκδοση της Εν αιθρίας για το μήνα Μάρτιο θα γίνει αναφορά στις μεσοχειμωνιάτικες καταμετρήσεις και στο παγκόσμιο πρόγραμμα καταγραφής των υδρόβιων και παρυδάτιων πουλιών που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στους υγροτόπους και της Ελλάδας.
Η σημαντική περιοχή για τα πουλιά της Ελλάδας λιμνοθάλασσας Καλογριάς, δάσος Στροφυλιάς και έλη Λάμιας (IBA GR098) φιλοξενεί σε τακτική βάση σημαντικούς πληθυσμούς και έχει εξασφαλίσει τα κατάλληλα ενδιαιτήματα αναπαραγωγής, τροφοληψίας, ξεκούρασης και διαχείμανσης ενώ παράλληλα καταδεικνύει την μεγάλη ανάγκη για λήψη αποτελεσματικών μέτρων διαχείρισης και προστασίας των πουλιών και των βιοτόπων τους.
Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος πραγματοποιήθηκαν (13/01/2013) στην προστατευόμενη περιοχή που αναδεικνύουμε και σε όλη την Ελλάδα οι μεσοχειμωνιάτικες καταμετρήσεις υδροβίων πουλιών (ΜΕΚΥΠ) που αποτελούν μέρος ενός παγκόσμιου προγράμματος της Διεθνούς Οργάνωσης Υγροτόπων (Wetlands International). Οι λεπτομέρειες για τις μετρήσεις και τις περιοχές που αυτές έγιναν συγκεντρώνονται στην πρόσφατα αναβαθμισμένη βάση δεδομένων της IWC.
Σκοπός του προγράμματος-απογραφής είναι η συγκέντρωση δεδομένων για την κατάσταση, το μέγεθος και τις τάσεις των πληθυσμών των υδρόβιων και παρυδάτιων πουλιών σε πανελλήνιο αλλά και παγκόσμιο επίπεδο (ανά γεωγραφική κατανομή) καθώς οι βιολογικές ανάγκες των ειδών και η προώθηση μέτρων προστασίας μέσω ορθολογικής διαχείρισης των πληθυσμών .
Κάθε χρονιά έτσι και φέτος, τον Ιανουάριο αρκετοί ορνιθολόγοι-καταμετρητές και εθελοντές παρατηρητές πουλιών της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας σαρώνουν τα υγροτοπικά συστήματα. Από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη, την Κέρκυρα και τα νησιά του Αιγαίου, όλοι οι τύποι των υγροτόπων όπως λίμνες, έλη, ποτάμια, εκβολές, αλυκές, υγρολίβαδα, εποχικοί ή περιστασιακοί υγρότοποι, ταμιευτήρες νερού πραγματοποιούν τη πληρέστερη δυνατή καταγραφή των υδροβίων πτηνών που διαχειμάζουν, κάνοντας έναν αγώνα δρόμου για να προλάβουν από την ανατολή ως την δύση του ηλίου.
Οι πρώτες καταμετρήσεις ξεκίνησαν να εφαρμόζονται στην Ευρώπη, στην συνέχεια στην Ασία, στην Μαύρη ήπειρο, στην Νότια Αμερική και τέλος στην Μέση Ανατολή. Τα αποτελέσματα τους χρησιμοποιήθηκαν και για τον χαρακτηρισμό εκατοντάδων περιοχών διεθνούς σημασίας βάση της Σύμβασης Ramsar. Η Ελλάδα ήταν η 7η χώρα που υπέγραψε και ενεργοποίησε τη Σύμβαση με το Ν.Δ 191/74, ανακηρύσσοντας δέκα υγροτοπους διεθνούς σημασίας που περιλαμβάνονται στον εθνικό κατάλογο υγροτόπων.
Οι μεσοχειμωνιάτικες στην Ελλάδα ξεκίνησαν το 1968 με την αποστολή μιας μικρής ομάδας ξένων ορνιθολόγων ενώ από το 1982 και μετά τις αναλαμβάνουν επίσημα τα πρώτα μέλη της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας (BirdLife International) σε συνεργασία με το Υπουργείο Γεωργίας και με την Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ).
Ο πληθυσμός των υδρόβιων πουλιών που θα ξεχειμωνιάσουν στην Ελλάδα δεν είναι δεδομένος κάθε χρονιά. Εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και κυρίως από τις καιρικές κλιματολογικές συνθήκες και την βαρυχειμωνιά που θα επικρατούν στις χώρες της Ευρώπης. Σε περίπτωση βαρυχειμωνιάς τα πουλιά μετακινούνται προς τις νότιες χώρες της Ευρώπης και της χώρας μας.
Η Wetlands International έχει πλέον αναρτήσει τα εθνικά συνολικά δεδομένα των καταμετρήσεων υδροβίων πουλιών για τα έτη 2009-12 (African-Eurasian IWC Annual National Count Totals Report ). Οι πίνακες περιλαμβάνουν δεδομένα από 72 χώρες της Αφρο-Ευρασιατικής περιοχής, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Για να δείτε τα δεδομένα επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της Wetlands International στο: http://www.wetlands.org/WatchRead/Currentpublications/tabid/56/mod/1570/articleType/ArticleView/articleId/3424/Default.aspx
Κείμενο-Φωτογραφίες: Διονύσης Μαμάσης M.Sc.
Περιβαλλοντολόγος-Χαρτογράφος, μελετητής info@mamasis.gr