Το ξεκίνημα

Η «Πρωτοβουλία για έναν Αυτοδιαχειριζόμενο αγρό στο Ελληνικό», είναι μια ανεξάρτητη ομάδα πολιτών η οποία ιδρύθηκε  από την Συνέλευση της 17ης Ιανουαρίου 2011 στο Πολιτιστικό Κέντρο Ελληνικού, αφού είχε προηγηθεί κάλεσμα  της ομάδας πρωτοβουλίας και κατάθεση προτάσεων  προς τον Δήμο Ελληνικού  για <<Νέες παραγωγικές δραστηριότητες στον αστικό χώρο >>  . Με βασικό στόχο  την διάσωση του χώρου του πρώην αεροδρομίου από την εκποίηση και δείχνοντας  το δρόμο για αξιοποίησή του με ήπιες κοινωνικές χρήσεις, που δεν ενέχουν περαιτέρω δόμησή του  μας παραχωρήθηκε για την δημιουργία αστικού αγρού ο  χώρος 2,5 στρεμμάτων από  τον Δήμαρχο Ελληνικού –Αργυρούπολης Κο Κορτζίδη ο οποίος στηρίζει την προσπάθειά μας  . Ο χώρος ανήκει στην πρώην Αμερικάνικη Βάση και αποτελεί  τμήμα της ευρύτερης  έκτασης του αεροδρομίου ,την οποία το κράτος σκοπεύει να πουλήσει . 

Oι Αρχές

Ο Αυτοδιαχειριζόμενος Αγρός στο Ελληνικό διέπεται από τις αρχές της εναλλακτικής,  κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας και της βιωσιμότητας . Πιστεύει σε ένα άλλο μοντέλο ανάπτυξης και  οργάνωσης της οικονομίας και των κοινωνιών όπου η ζωή, o πλουραλισμός, η αυτοδιαχείριση, η περιβαλλοντική και κοινωνική δικαιοσύνη ορίζουν μια αλληλέγγυα οικονομία διαφοροποιημένη από το μοντέλο της σημερινής πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής οργάνωσης  το οποίο χαρακτηρίζεται από την απληστία, τον ανταγωνισμό , τον ατομικισμό, και τη βία κατά των προσώπων. 

  Η αλληλέγγυα οικονομία είναι ένα κοινωνικό κίνημα που, προωθεί  τρόπους οργάνωσης  που προάγουν την ελευθερία του ατόμου και  συμβάλλει στην εδραίωση μιας πραγματικής   οικονομικής και πολιτικής δημοκρατίας. Η δημιουργία  του αγρού είναι μια συλλογική προσπάθεια  απάντησης  στην περιβαλλοντική , οικονομική και κοινωνική κρίση  που μαστίζει την Ελληνική κοινωνία  .

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ: Στην Αττική η γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας, όπως και τα περιαστικά δάση, κινδυνεύουν από την άναρχη διασπορά δραστηριοτήτων και από την χωρίς συγκροτημένο σχέδιο επέκταση της τουριστικής και οικιστικής δραστηριότητας. Στα Μεσόγεια, τεράστιες εκτάσεις γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας καταστράφηκαν για τη δημιουργία του νέου αεροδρομίου. Η υπόσχεση για μητροπολιτικό πάρκο στο Ελληνικό, σαν αντίβαρο στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του νέου αεροδρομίου, μπορεί να συνδυαστεί με την χωροθέτηση, αστικών αγρών που θα καλλιεργούνται οικολογικά , θα σέβονται  τους φυσικούς πόρους, και θα λειτουργούν ως εργαστήρια εκπαίδευσης και επανασύνδεσης  του αστικού πληθυσμού με την παραγωγή και την αξία της τροφής . 

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ :Στη σημερινή εποχή, οι πολίτες βιώνουν έντονα προβλήματα ανεργίας και έχουν ανάγκη από διεξόδους επιβίωσης. Πρέπει λοιπόν να αποκτήσουν τη λογική του “οικονομικού κλεφτοπόλεμου” και να δημιουργήσουν όρους μιας παράλληλης οικονομίας μέσα από τοπικές συμμετοχικές διαδικασίες του πολίτη. Στόχος είναι η απασχόληση ανέργων ή πολιτών με χαμηλό εισόδημα στην παραγωγή ποιοτικών προϊόντων διατροφής μέσω της τοπικής γεωργίας, η απελευθέρωση της γεωργικής παραγωγής από την εμπορική κερδοσκοπία και η καταναλωτική αυτάρκεια. Η αστική γεωργία μπορεί και πρέπει να αποτελέσει έναν σημαντικό πόρο για τους κατοίκους των μεγάλων αστικών κέντρων .

ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Το μοντέλο της ανάπτυξης που βασιζόταν στο τσιμέντο και την υπερκατανάλωση έχει αποδειχθεί αδιέξοδο. Η κοινωνία έχει ανάγκη από μια ανάπτυξη βιώσιμη, βασισμένη σε παραγωγικές δραστηριότητες. Πρέπει δηλαδή ο καταναλωτής να μάθει να παράγει και να επαναπροσδιορίσει την αξία της τροφής .  Επίσης  στέλνει το μήνυμα  <<όταν παράγω μπορώ να έχω και ένα μέρος από την ελευθερία μου >>  εν δυνάμει ανεξαρτητοποιούμαι από πολυεθνικές που  με θέλουν  καλό καταναλωτή  έτοιμο να αγοράσω το σπόρο και το λίπασμα  που έχουν ετοιμάσει να μου πουλήσουν . 

Στόχος μας είναι να επαναπροσδιορίσουμε αξίες που χάνονται λόγω της εμπορευματοποίησης της διατροφής μας. Αλλάζοντας το σύστημα διατροφής, ρίχνουμε τις δικές μας ρίζες στο χώμα. Πρέπει και οι επόμενες γενιές να δεθούν με τη γη, να κατανοήσουν τους βιολογικούς κύκλους, και να διακοπεί η πορεία προς μία ολοένα πιο παθητική, αλλοτριωμένη ζωή στην πόλη.  Με τον Αυτοδιαχειριζόμενο Αγρό εναντιωνόμαστε ενεργά σε ένα σύστημα που στηρίζεται στην διάσπαση και τον ατομισμό, στον υλικό πλουτισμό και την αλόγιστη κατανάλωση. Δραστηριοποιούμαστε με πολλή προσωπική εργασία και με μοναδικό μέλημα το συλλογικό όφελος. Η καλλιέργεια είναι δηλαδή μη κερδοσκοπική.

 Η δράση μας αυτή, μέσα από τις αρχές της συλλογικότητας, της συντροφικότητας, της ισονομίας και της συνεχούς εκπαίδευσης, μπορεί να αποτελέσει ταυτόχρονα εργαστήριο έρευνας για την ανάπτυξη ενός νέου τύπου κοινωνικών και οικονομικών δραστηριοτήτων, να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ αστών και αγροτών και να φέρει κοντά στην φύση τον άνθρωπο της πόλης. Η ομαδικότητα, η συνεργασία, η συντροφικότητα, το κοινό όνειρο, θα μας δείξουν έναν δρόμο για έξοδο από την κρίση, κυρίως την κοινωνική. 

Οι Στόχοι

      Ο βασικός στόχος μας είναι   να παραμείνει ο δημόσιος χαρακτήρας στο πρώην αεροδρόμιο , ο χώρος να αξιοποιηθεί με ήπιες  μορφές κοινωνικής χρήσης  (εκπαιδευτικούς αγρούς – πάρκο) και  να λειτουργήσει   ως πνεύμονας πρασίνου   με όλα τα περιβαλλοντικά –κοινωνικά και οικονομικά οφέλη που μπορεί να συνεπάγεται αυτό. Ειδικότερα, ο αυτοδιαχειριζόμενος αγρός μπορεί να λειτουργήσει ως:

• Σημείο συνάντησης κοινωνικών κινημάτων για την διαχείριση των ελεύθερων χώρων, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες για συζητήσεις, προβολές, γιορτές, παράλληλες εκδηλώσεις.
• Χώρος έκφρασης για δραστηριότητες «Κοινωνικής Οικονομίας», προωθώντας μορφές  κοινωνικής αλληλεγγύης που αφορούν  ομάδες άνεργων, νέων, γυναικών, συνταξιούχων, μεταναστών κ.ά.
• Χώρος αστικής κηπουρικής για κατοίκους της ευρύτερης περιοχής, με παράλληλη παρακολούθηση μαθημάτων.
• Χώρος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για την δημιουργία σχολικών κήπων, την ευαισθητοποίηση σε θέματα κομποστοποίησης, ανακύκλωσης και προστασίας της βιοποικιλότητας.
• Τράπεζα διατήρησης του γενετικού πλούτου της χώρας μας, με τοπικές ποικιλίες σπόρων κηπευτικών.
• Φυτώριο παραγωγής πολλαπλασιαστικού υλικού οπωροκηπευτικών.
• Χώρος γευσιγνωσίας και προβολής των προϊόντων της κηπουρικής, με παράλληλη λειτουργία συλλογικής κουζίνας..  

H Οργάνωση

   Για την καλύτερη οργάνωση του χώρου  του αγρού αλλά και του χρόνου  μας, υπάρχουν ομάδες εργασίας με υπεύθυνη Τεχνολόγο Γεωπόνο και μέλη   που καθορίζουν τα ακόλουθα :

• Καθορισμός συστήματος αμειψισποράς , συγκαλλιέργειες, φυτεύσεις 
• Δημιουργία αρδευτικού δικτύου ,καθορισμός βαρδιών για το χειροκίνητο πότισμα , αυτοματισμοί 
• Σπόροι: εύρεση , διατήρηση ή συλλογή από τα μητρικά φυτά, επεξεργασία, φύλαξη, δημιουργία σπορείων 
• Κομποστοποίηση οικιακών απορριμμάτων, λιπάνσεις 
• Φυτοπροστασία, παρασκευή  εκχυλισμάτων,  βαμμάτων κλπ
• Αντιμετώπιση ζιζανίων

  Οι εργασίες που πρέπει να γίνουν  καθώς και οι οδηγίες σχετικά με τον τρόπο εκτέλεσής τους ,  καθορίζονται από την υπεύθυνη Τεχνολόγο  Γεωπόνο . Οι εργασίες είναι, κατά σειρά προτεραιότητας, πρώτα οι επείγουσες και πιο σπουδαίες και  μετά οι δευτερεύουσες. Το πρόγραμμα των εργασιών σε εβδομαδιαία βάση αναρτάται στο διαδίκτυο αλλά και στον αγρό  έτσι ώστε να ενημερώνονται τα μέλη εγκαίρως . Eπίσης σε στεγασμένο χώρο του αγρού , υπάρχει βιβλίο επισκεπτών όπου ο καθένας  που επισκέπτεται τον αγρό για οποιοδήποτε λόγο (ακόμα και για απλή παρατήρηση),  συμπληρώνει τα στοιχεία του μαζί με τον χρόνο που βρισκόταν εκεί και το είδος εργασίας που εκτέλεσε . 

 H Οικολογική Διαχείριση 

  Ο  αυτοδιαχειριζόμενος αγρός  στο Ελληνικό δεν διαφέρει σε τίποτα από έναν οικολογικά διαχειριζόμενο  λαχανόκηπο  όπου και αν βρίσκεται αυτός . Έχει ως  πρότυπο παραγωγής   την βιωσιμότητα (αειφορία) όπου ο στόχος παραγωγής προϊόντων είναι σε αρμονική συνύπαρξη με  το φυσικό περιβάλλον  και οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιεί δεν πρόκειται να λείψουν  ούτε  στις παρούσες ούτε και στις μελλοντικές γενεές.

Απολογισμός    

   Σήμερα εκτός από τα πολυάριθμα μέλη του, τον αγρό επισκέπτονται συλλογικότητες, φορείς, μέσα μαζικής ενημέρωσης , σχολεία  προκειμένου  να δουν το εγχείρημά μας από κοντά και να ενημερωθούν αναλυτικά  για τον τρόπο οργάνωσης  και λειτουργίας του.

Τα μέλη ,οι φίλοι και οι επισκέπτες μας έχουν διαφορετικό κοινωνικό προφίλ , μορφωτικό επίπεδο  και μεγάλο ηλικιακό εύρος το οποίο ξεκινά από 2 μηνών έως 90 χρόνων . Το θετικό και παρήγορο είναι ότι όλο και νεότερες ηλικιακά ομάδες μας επισκέπτονται  και ζητούν να μάθουν πως μπορούν να εργαστούν αλλά και πως πρέπει να χειρίζονται έναν οικολογικό  λαχανόκηπο. 

Τα παιδιά μαθαίνουν τον κύκλο ζωής των φυτών και επιτέλους ότι αυτά δεν φυτρώνουν στα τελάρα και τα ράφια του σούπερ μάρκετ  αλλά στη γη και χρειάζονται κόπο για να γίνουν. Γεύονται γνήσιους και νόστιμους καρπούς και λαχανικά   που βοήθησαν και αυτά να παραχθούν .  Μαθαίνουν επίσης  μέσα από την παρατήρηση , την τροφική αλυσίδα και πως χτίζεται η οικολογική ισορροπία  σε ένα διαταραγμένο οικοσύστημα όπως αυτό της πόλης  . 

   Η ομάδα πολιτών  που δημιούργησε τον αυτοδιαχειριζόμενο αγρό, τα μέλη και οι φίλοι, είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι σχετικά  με την προστασία του περιβάλλοντος  και την ορθολογική αξιοποίηση των ελεύθερων  χώρων. Αυτό  είναι απόρροια της εκτίμησης ότι, η διατήρηση και  η αύξηση  των ελεύθερων χώρων  καθώς και η  συντήρηση του εναπομείναντος φυσικού περιβάλλοντος ταυτίζεται με την αξιοπρεπή διαβίωση  του αστικού πληθυσμού και είναι δικαίωμα  κάθε πολίτη  . 

    Έχουμε καταλάβει όλοι  ότι δεν νοείται  πρόοδος και ανάπτυξη όταν αναφερόμαστε μονόπλευρα στην παραγωγή απλά «μεγαλύτερης ποσότητας» υλικών αγαθών. Η ανάπτυξη πρέπει να είναι ποιοτική δηλαδή , ισόρροπη επιδίωξη όλων των ανθρώπινων αξιών, υλικών και άυλων  σε αρμονία με την φύση.  Αυτό όμως που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι αυτό  δεν αφορά μόνο τους οικολόγους,  αλλά ολόκληρη την ανθρωπότητα, η οποία  μέσα από το τρίπτυχο  της  «περιβαλλοντικής – οικονομικής – κοινωνικής ανάπτυξης», η ανάπτυξη μπορεί να πάρει την αληθινή της έννοια και το ηθικό της περιεχόμενο και έτσι δεν θα ταυτίζεται πλέον με την μονομερή ανάλωση υλικών αγαθών, αλλά με την βελτίωση της παιδείας και της υγείας, το καλό φυσικό περιβάλλον, την αρμονική συμβίωση των ανθρώπων σε ένα δίκαιο και ειρηνικό κόσμο και τη σταθερή συνεξέλιξη πολιτισμού και φύσης, δηλ. με όλη εκείνη την ποιότητα ζωής που δυστυχώς έπαψε πλέον να είναι προσιτή στον μέσο άνθρωπο.

 

Της  Παναγιώτας Μαλτέζου Τεχνολόγου Γεωπόνου,  

μέλους & εκπροσώπου του Αυτοδιαχειριζόμενου Αγρού στο Ελληνικό