Αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι η Παγκόσμια Οικονομική Κρίση αποτελεί μέρος της συνολικής Κρίσης αν και ελάχιστοι ελάχιστα επικεντρώνουν στις άλλες πτυχές της. Κι όμως η παγκόσμια επισιτιστική κρίση και η κρίση νερού στην όποια και θα εστιάσουμε, δείχνουν ήδη το τρομακτικό τους πρόσωπο. Κρίσεις που δεν έχουν πρόσκαιρο η κυκλικό χαρακτήρα αλλά αποτελούν μόνιμα στοιχεία του κόσμου μας.

Αυτές τις μέρες (12-17 Μαρτίου 2012) συνέρχεται στην Μασσαλία το Παγκόσμιο Φόρουμ για το Νερό, μία επίσημη συνάντηση που πραγματοποιείται κάθε τρία χρόνια και στην οποία συμμετέχουν ο ΟΗΕ, άλλοι διεθνείς φορείς πχ ΟΟΣΑ, Πολιτικοί οργανισμοί, χιλιάδες ΜΚΟ και επιχειρήσεις, συνολικά περίπου 35.000 άνθρωποι από 180 χώρες. Μια διοργάνωση τόσο σημαντική ώστε προκάλεσε ειδικό ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από το οποίο απομονώνουμε την παρακάτω φράση:

 «Το νερό αποτελεί έναν κοινό πόρο της ανθρωπότητας και, ως εκ τούτου, δεν θα πρέπει να αποτελεί πηγή κέρδους και ότι η πρόσβαση σε αυτό πρέπει να αποτελεί θεμελιώδες και οικουμενικό δικαίωμα»

«Καιρός για λύσεις» είναι ο τίτλος της φετινής διοργάνωσης όμως τα στοιχεία που παρουσιάζοντα είναι εφιαλτικά: Περισσότερο από το 80% του νερού που αντλείται σε όλον τον πλανήτη σπαταλιέται άσκοπα, η ζήτηση νερού αναμένεται να αυξηθεί 55% στα επόμενα 40 έτη (το 19% για να καλυφτούν οι αυξανόμενες ανάγκες για τροφή, κυρίως σε περιοχές που ήδη αντιμετωπίζουν οξύ πρόβλημα λειψυδρίας). Ζήτηση που θα αυξήσει δραματικά όσους δεν έχουν πρόσβαση σε επαρκές και καθαρό νερό ακόμα και στην Ευρώπη και θα οξύνει την διατροφική κρίση. Οι περιφερειακές, διακρατικές και διηπειρωτικές ανισότητες θα ενταθούν. Οι πιέσεις στην ποιότητα του νερού και στην διαθέσιμη πόσιμη ποσότητα του φυσικού πόρου θα αυξηθούν δραματικά. Η κλιματική αλλαγή θα επιδεινώσει την κατάσταση. Και τέλος δεδομένου ότι το νερό έχει και μια ακόμα διάσταση αυτήν που ονομάζουμε «εικονικό νερό» (αυτό που καταναλώνεται και ενσωματώνεται στα διάφορα στάδια της παράγωγης προϊόντων) οι κρίσιμες επιπτώσεις στην διεθνή οικονομία και πολιτική είναι εμφανείς.

Οι λύσεις που προτείνονται κινούνται στην κατεύθυνση της χρήσης οικονομικών μέτρων όπως φορολογία και οι δασμοί στην χρήση, εμπορία, και μεταφορά νερού για να προωθηθεί η εξοικονόμηση του.

Ωστόσο υπάρχει και ο αντίλογος. Οργανώσεις Περιβαλλοντικές, κοινωνικές και πολιτικές οργανώνουν παράλληλο Εναλλακτικό Παγκόσμιο φόρουμ για το νερό και καταγγέλλουν την εμπορευματοποίηση του νερού από τις πολυεθνικές του χώρου τους λεγόμενους Βαρόνους του νερού. Η προβληματική του Εναλλακτικού φόρουμ κινείται σε αντίθετη κατεύθυνση από αυτήν του «επισήμου». Εστιάζεται όπως μας λένε στον «Χάρτη της Νάπολης για το Ευρωπαϊκό Δίκτυο για το Νερό ως Δημόσιο Αγαθό» στην πεποίθηση ότι «μια συμμετοχική διαχείριση των υδάτων και των δημόσιων αγαθών μπορεί να ανοίξει ένα δρόμο έξω από αυτή την κρίση, την οποία δημιούργησαν οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές. H συμμετοχική διαχείριση των υδάτων θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μια βάση για τη δημιουργία ενός νέου συνεργατικού, δίκαιου, περιεκτικού και αλληλέγγυου ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου».

Ενδεικτικά υποστηρίζουν την κατοχύρωση πρόσβασης στο νερό ως παγκόσμιου ανθρώπινου δικαιώματος που θα πρέπει να περιλαμβάνεται σε όλα τα συντάγματα των χωρών μελών και στις βασικές αρχές και συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την εξαίρεση του από όλες τις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες τους εσωτερικούς κανόνες αγοράς στην Ευρώπη. Μια δε καινούργια ιδέα που αναμένεται να κατατεθεί στην παρούσα συνεδρίαση του Εναλλακτικού Φόρουμ είναι η αξίωση δημιουργίας διεθνούς δικαστηρίου για το νερό, κατά τα πρότυπα του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Από την χώρα μας στις διαδικασίες αυτές συμμετέχει η Κίνηση 136 της Θεσσαλονίκης που έχει στόχο την εξαγορά από τους πολίτες του 40% και της διαχείρισης (management) της ΕΥΑΘ.

Δεδομένου ότι η ιδιωτικοποίηση των νερών στην χώρα μας έχει ήδη αρχίσει με την ΕΥΔΑΠ και μεσούσης της κρίσης είναι κατά το μάλλον η ήττον βέβαιο ότι θα γίνει προσπάθεια να προχωρήσει αρχικά στην ΕΥΑΘ και στην συνεχεία στις Δημοτικές Επιχείρησης Ύδρευσης Αποχέτευσης των άλλων Δήμων η συζήτηση αυτή είναι άμεση ανάγκη να γίνει και για τα καθ ημάς (όσο και αν φοβούμαι ότι θα διεξαχθεί με τον συνηθισμένο τρόπο). Για τον υπογράφοντα είναι σαφές ότι πρέπει να πούμε ναι στην προστασία του νερού ως ανθρώπινου δικαιώματος και όχι στην ιδιωτικοποίηση. 

Τόσο από άποψη αρχής όσο και από άποψη αποτελεσμάτων η ιδιωτικοποίηση δεν μπορεί να είναι η λύση στο πρόβλημα του πόσιμου νερού. Ωστόσο αυτό που μας χρειάζεται δεν είναι απλά η απόκρουση των ιδιωτικοποιήσεων και η διατήρηση του σημερινού καθεστώτος (με τις εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις για την κοινωνία την οικονομία και το περιβάλλον) αλλά μια άλλη συνολικά πολιτική για το νερό. Τεκμηριωμένη και βιώσιμη που θα συνδυάζει το δικαίωμα πρόσβασης όλων των ανθρώπων σε επαρκή ποσότητα πόσιμου νερού με την αειφορική διαχείριση του.

Του Τάκη Παπαθεοδωρόπουλου Πολιτικού Μηχανικού ΜSC