ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΙΠΑ ΣΤΟΝ ΟΦΥΠΕΚΑ
Η Οικολογική Κίνηση Πάτρας έστειλε στις 20 Δεκεμβρίου 2024, το παρακάτω έγγραφο στον ΟΦΥΠΕΚΑ, τόσο στην Κεντρική Υπηρεσία όσο και στη Μονάδα Βορειοδυτικής Πελοποννήσου με θέμα «Αντιμετώπιση των επιπτώσεων από την εσφαλμένη εφαρμογή του προγράμματος ΑΝΤΙΝΕΡΟ – ανάταξη των βιοκοινοτήτων».
Το περιεχόμενο του εγγράφου είναι το παρακάτω:
Μετά την εκτεταμένη αλληλογραφία μας σχετικά με την εσφαλμένη εφαρμογή του προγράμματος ΑΝΤΙΝΕΡΟ, τόσο στην πανελλαδική του διάσταση όσο και στην ειδική επιβαρυμένη περίπτωση του Δάσους Καϊάφα και Νότιας Στροφυλιάς Ηλείας, επανερχόμαστε για να υπογραμμίσουμε την ανάγκη πρωτοβουλιών για την δραστική βελτίωση των μεθόδων του προγράμματος, έτσι ώστε να μην αποτελεί παράγοντα βαριάς υποβάθμισης των δασικών μας οικοσυστημάτων.
Συνοπτικά, υπενθυμίζουμε ότι πριν την εφαρμογή του προγράμματος ΔΕΝ έχει προηγηθεί περιβαλλοντική αξιολόγηση κατά την οδηγία 2001/42/ΕΚ και υλοποιείται με βάση μελέτες για απλά δασοτεχνικά έργα με έμφαση στην οικονομική διαχείριση της αφαιρούμενης από τα δάση βιομάζας και με μέθοδο την σαρωτική και όχι επιλεκτική αποξήλωση του υπορόφου των δασών, ο οποίος όμως, από οικοσυστημική άποψη, είναι ο κυριότερος δασικός βιότοπος και η βάση της τροφικής αλυσίδας. Επομένως τίθεται θέμα παραβίασης των οδηγιών 92/43/ΕΟΚ για τους οικοτόπους και 2009/147/ΕΚ για τα πτηνά.
Ειδικότερα για την περιοχή Καϊάφα – Νότιας Στροφυλιάς επισημαίναμε σέ έγγραφό μας της 9ης Σεπτεμβρίου 2024, με θέμα «Η εσφαλμένη εφαρμογή του προγράμματος ΑΝΤΙΝΕΡΟ έχει βαριά επίπτωση στη Βιοποικιλότητα του δασικού Οικοσυστήματος», τα παρακάτω:
Σημειώνουμε, με λύπη, ότι από την έρευνα πεδίου και τις καταμετρήσεις, που επιχειρούν περιοδικά, έμπειρα μέλη μας στους βιότοπους περιοχής Καϊάφα και νότιας Στροφυλιάς σχετικά με την άγρια πανίδα, για είδη όπως ο μοναδικός στην Ευρωπαϊκή ήπειρο Χαμαιλέοντας της Πελοποννήσου (Chameleoafricanus), ο Δεντροβάτραχος (Hylaarborea), οι υδρόβιες (Emysorbicularis και Mauremysrivulata) και οι χερσαίες χελώνες (Testudo hermanni και Testudomarginata) και η μικροπανίδα γενικά, προέκυψαν απογοητευτικά αποτελέσματα για τη δυνατότητα διατήρησης των σχετικών ειδών στην περιοχή.
Ειδικότερα για τον Χαμαιλέοντα της Πελοποννήσου, κατά την έρευνα πεδίου στην περιοχή Καϊάφα που ολοκληρώθηκε την 31 Αυγούστου 2024, παρατηρήθηκαν μόνο 70 ενήλικα και 48 νεοσσοί του Chameleoafricanus, σε αντίθεση με τον πολλαπλάσιο παρατηρηθέντα από εμάς πληθυσμό προηγούμενων ετών, αλλά και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ελληνικής Ερπετολογικής Εταιρείας (ΕΛΕΡΠΕ), όπου σε δημοσιευμένη μελέτη της προέδρου της κας Δημάκη, αναφέρει εκτίμηση ύπαρξης 2.000+ ατόμων του είδους τότε. Στους βιότοπους του είδους οι επεμβάσεις του ΑΝΤΙΝΕΡΟ είχαν φτάσει μέχρι την παραλία και στην πράξη δεν έχει απομείνει πια επαρκής κατάλληλη χαμηλή βλάστηση να κρυφτούν, να υποστηρίξει έντομα για να τραφούν, και γενικά να επιβιώσουν.
Θεωρούμε σίγουρο ότι μέσω της χρήσης των βαρέος τύπου μηχανημάτων, όπως οι καταστροφείς βλάστησης, θανατώθηκαν εκατοντάδες χαμαιλέοντες και αντιστοίχως άτομα πλήθους άλλων ειδών μικροθηλαστικών και ερπετοπανίδας. Ο αριθμός των νεοσσών του μοναδικού στην Ευρώπη είδους χαμαιλέοντα που παρατηρήθηκαν είναι δυστυχώς μικρότερος από τον αριθμό των ενήλικων ατόμων, ενώ τυπικά θα έπρεπε να είναι τουλάχιστον ο διπλάσιος και κατ’ ελάχιστον να τριπλασιαστεί μέχρι το τέλος της περιόδου εκκόλαψης, δηλαδή το τέλος Οκτωβρίου.
Η έρευνα πεδίου αποκάλυψε μεμονωμένους νεοσσούς, αντί των δεκάδων που παρατηρούνταν τα προηγούμενα χρόνια πέριξ κάθε εκκολαφθείσας φωλιάς. Νεοσσοί που έτυχε να εκκολαφθούν σε κάποιες φωλιές, επιβίωσαν σε πολύ μικρό ποσοστό – μόνο ένας ή και κανένας απολύτως ανά φωλιά – ή οι φωλιές καταστράφηκαν ολοκληρωτικά, λόγω συμπίεσης της άμμου από το βάρος των βαρέων μηχανημάτων. Επιπλέον, κι όπως είναι φυσικό, οι ανώτεροι θηρευτές μικροπανίδας υπερθήρευσαν ό,τι απέμεινε από τα σχετικά είδη.
Χωρίς αμφιβολία, και σε όλες τις περιπτώσεις, προφανώς ευθύνονται οι βαρύτατες αλλοιώσεις του οικότοπου, όπως η έλλειψη υγρασίας στο εκτεθειμένο στην θερμότητα του Ήλιου έδαφος, η απώλεια κρύπτης και η διάσπαση της τροφικής αλυσίδας λόγω της σαρωτικής αφαίρεσης του υπορόφου στο πλαίσιο του «ΑΝΤΙΝΕΡΟ».
Η δυσοίωνη πρόβλεψη είναι ότι κινδυνεύουν να εξαφανιστούν τελείως, λόγω ραγδαίας πτώσης του ρυθμού αναπαραγωγής και της αιμομιξίας, μέχρι το πολύ σε τρία χρόνια. Χρειάζεται συστηματική εργασία πεδίου, με προστασία φωλιών που θα εντοπιστούν, μέσω μόνιμης παρουσίας και εγκατάσταση ειδικευμένων επαγγελματιών και/ή εθελοντών τουλάχιστον για τρίμηνο, από Αύγουστο έως Οκτώβριο.
Όλες τις ημέρες της έρευνας εντοπίστηκε μόνο ένας επιζών δενδροβάτραχος, προηγούμενης χρονιάς, και κανένας απολύτως ζωντανός νεοσσός ή νεαρό άτομο από τις ελληνικές χερσαίες ή υδρόβιες χελώνες της λίμνης. Αιτία σίγουρα αποτελούν οι άμεσες και έμμεσες θανατώσεις, οι καταστροφές φωλιών και του οικότοπου μέσω του «ΑΝΤΙΝΕΡΟ».
Ακόμα υπάρχει επιβλαβής ισχυρός φωτισμός και – ακόμα χειρότερα – σε ψυχρό φάσμα ακτινοβολίας, στις εγκαταστάσεις των λουτρών και στο νησάκι της λίμνης Καϊάφα με προβολείς στραμμένους προς τον ορεινό όγκο του Λαπίθα, παραβαίνοντας τους όρους προστασίας που έχουν τεθεί. Επίσης υπάρχει και επέκταση του δικτύου οδικού φωτισμού με την ίδια φυσιογνωμία.
Επανερχόμεθα, δεδομένου ότι το πρόγραμμα παραμένει εν εξελίξει και απευθυνόμαστε στην Υπηρεσία σας, κατεξοχήν σχετική με το αντικείμενο και διαθέτουσα οικοσυστημική γνώση και αντίληψη, με αγωνία για την τύχη των προστατευομένων ειδών του υπορόφου και εδικότερα της ερπετοπανίδας του Καϊάφα-Νότιας Στροφυλιάς.
Θεωρούμε απαραίτητα και εκ του νόμου επιβεβλημένα τα παρακάτω:
- Σε ό,τι αφορά στην ΓΕΝΙΚΗ εφαρμογή του ΑΝΤΙΝΕΡΟ κατεπείγουσα επιστημονική περιβαλλοντική αξιολόγηση, ώστε σαρωτικές μέθοδοι αποξήλωσης του υπορόφου να αποκλειστούν και να αντικατασταθούν με κατάλληλες επιλεκτικές μεθόδους μείωσης της καύσιμης ύλης.
- Σε ό,τι αφορά στην προστατευόμενη περιοχή Καϊάφα-Ν. Στροφυλιάς, όπου η ζημιά σε σπάνια είδη πανίδας είναι ορατή και ειδικά για το είδος chameleoafricanus, που ΑΝΘΟΥΝ στην περιοχή, είναι σε ΑΜΕΣΟ κίνδυνο εξαφάνισης, λόγω και της μεγάλης του ευαισθησίας στη δραματική μείωση της γενετικής του δεξαμενής, είναι απαραίτητο εκτός από την ΑΠΟΦΥΓΗ κάθε τέτοιας επέμβασης στα προσεχή χρόνια, ώστε να αναταχθεί βαθμιαία ο δασικός υπόροφος, να ληφθούν με συμβουλή ειδικών επιστημόνων ιδιαίτερα μέτρα υποστήριξης του πληθυσμού που απέμεινε, μήπως και αποφευχθεί η εξαφάνισή του.
Προς τούτο είναι αναγκαίο και σας παρακαλούμε να απευθύνετε προτάσεις κατάλληλων μέτρων προστασίας προς τις συναρμόδιες υπηρεσίες, κατεξοχήν τις Δασικές Υπηρεσίες της Ηλείας και να πιέσετε για να εφαρμοστούν.