Το σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 30 Μαρτίου ανοίγει μια πολύ θετική προοπτική για όλα εκείνα που συγκροτούν το όραμα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας: διατήρηση πόρων για τις επόμενες γενιές, ενεργειακή εξοικονόμηση, επομένως και ανεξαρτησία, αύξηση των ευκαιριών για εργασία, μείωση των απορριμμάτων, επισκευασιμότητα, επομένως όφελος στο περιβάλλον και τον καταναλωτή.
Είναι μια νομοθεσία, που παρά τις ελλείψεις και ατέλειές της, επιβεβαιώνει την πρωτοπορία της ευρύτερης πατρίδας μας, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τόσο στην αναζήτηση και μετατροπή σε δεσμευτική νομοθεσία βιώσιμων μεθόδων παραγωγής και κατανάλωσης αλλά και την εδραίωσή της ως του καλύτερου διαθέσιμου διεθνούς παραδείγματος.
Όλα αυτά, υπό το φως των πρόσφατων εξελίξεων μετά την απρόκλητη επίθεση του αυταρχικού ρωσικού καθεστώτος στην Ουκρανία, μια ευρωπαϊκή χώρα της οποίας το δημοκρατικό παράδειγμα και προσανατολισμός θεωρήθηκαν θανάσιμα επικίνδυνο παράδειγμα για αυτό, αποκτούν μια δραματικά αυξημένη σημασία. Η συμφιλίωση με τη φύση και ο διαγενεακός σεβασμός των φυσικών πόρων, ιδέες ζωτικής σημασίας για την επιβίωση του πλανήτη, προωθούνται πρωτοποριακά, για μια ακόμη φορά από την Ευρώπη.
Το σχέδιο περιλαμβάνει κανόνες σχεδόν για όλα τα υλικά αγαθά και προϊόντα που κυκλοφορούν στην επικράτειά της ώστε να γίνουν «πιο φιλικά προς το περιβάλλον, κυκλικά και ενεργειακά αποδοτικά καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους, από το στάδιο του σχεδιασμού έως την καθημερινή χρήση, την αναπροσαρμογή, και το τέλος του κύκλου ζωής τους».
Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωσή της, η Επιτροπή παρουσίασε επίσης την 30ή Μαρτίου μια νέα στρατηγική ειδικά για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, ώστε να καταστούν πιο ανθεκτικά, επισκευάσιμα, επαναχρησιμοποιήσιμα και ανακυκλώσιμα, με σκοπό να αντιμετωπιστούν η γρήγορη μόδα, τα αυξανόμενα απόβλητα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και η πρακτική της καταστροφής των μη πωληθέντων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, καθώς και να διασφαλιστεί ότι η παραγωγή τους πραγματοποιείται με πλήρη σεβασμό των κοινωνικών δικαιωμάτων.
Η τρίτη πρόταση, που ανακοινώθηκε, αποσκοπεί στην τόνωση της εσωτερικής αγοράς δομικών προϊόντων και στη διασφάλιση ότι το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο είναι κατάλληλο για να επιτευχθούν και σε ότι αφορά το δομημένο περιβάλλον οι ευρωπαϊκοί στόχοι για τη βιωσιμότητα και το κλίμα.
H Επιτροπή ενέκρινε επίσης πρόγραμμα εργασίας για τον οικολογικό σχεδιασμό και την ενεργειακή επισήμανση για την περίοδο 2022-2024, το οποίο θα καλύπτει νέα προϊόντα που σχετίζονται με την ενέργεια, θα επικαιροποιήσει και θα αυξήσει το επίπεδο φιλοδοξίας για τα προϊόντα που υπόκεινται σε ρύθμιση, ως μεταβατικό μέτρο έως ότου τεθεί σε ισχύ ο νέος κανονισμός. Αυτό αφορά κυρίως τα ηλεκτρονικά είδη ευρείας κατανάλωσης (έξυπνα τηλέφωνα, τάμπλετ, ηλιακούς συλλέκτες) — την ταχύτερα αναπτυσσόμενη ροή αποβλήτων.
Τέλος, η δέσμη περιλαμβάνει πρόταση σχετικά με νέους κανόνες για την ενδυνάμωση των καταναλωτών στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης, ώστε οι καταναλωτές να είναι καλύτερα ενημερωμένοι σχετικά με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα των προϊόντων και να προστατεύονται καλύτερα από την προβολή παραπλανητικής οικολογικής ταυτότητας (green washing).
Η κριτική που γίνεται από ενώσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων όπως το Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος, αφορά, όπως και σε άλλες προηγούμενες περιπτώσεις στην επισήμανση ότι χρειάζονται πολλά ακόμη να γίνουν για μια ελέγξιμη και γενική εφαρμογή των νέων μέτρων σχετικά με τον βιώσιμο σχεδιασμό των προϊόντων, με δεδομένη την απροθυμία των παραγωγών για γρήγορες προσαρμογές. Υπογραμμίζουν επίσης την ανάγκη δεσμευτικών χρονοδιαγραμμάτων για την εφαρμογή των μέτρων για φιλικότερα από πλευράς ανθρακικού αποτυπώματος δομικά υλικά και ζητούν τολμηρότερα μέτρα ώστε να μην αποκτούν «οικολογικά διαπιστευτήρια» εταιρίες που μόνο φαινομενικά προσαρμόζονται στις απαιτήσεις της κλιματικής βιωσιμότητας, κυρίως διαφάνεια. Δεν παρέχεις δημόσια στοιχεία, τίθεσαι εκτός αγοράς, είναι η αρχή που οι οργανώσεις ζητούν να εφαρμοστεί, ώστε να ενισχυθεί αποτελεσματικά η θέση του καταναλωτή.
Συνολικά πάντως η Ευρώπη ανοίγει έναν σαφώς πλατύτερο δρόμο τόσο για τη διατήρηση της πρωτοπορίας της στην εφαρμογή βιώσιμων μεθόδων και πρακτικών όσο και στην ενίσχυση της ανεξαρτησίας της όσον αφορά την προμήθεια φυσικών πόρων.
Γιώργος Κανέλλης
Νόμιμος εκπρόσωπος της Οικολογικής Κίνησης Πάτρας, συντονιστή εταίρου του προγράμματος Erasmus “RecyclART”
Long lasting products, less waste, resources saving
The new European Action Plan for circular economy
By George Kanellis*
The New Circular Economy Action Plan which was presented by the European Comission on the 30th of March opens a very positive perspective for all those that make up the vision of a European Green Deal (1) conservation of recourses for the next generations, energy saving, therefore independence aw well, increase of job opportunities, waste reduction, reparability, therefore benefit for the environment and the consumer.
It is a legislation, which, despite gaps and imperfections, certifies the pioneering position of our greater homeland, the European Union, both regarding the seeking and turning into committing legislation of sustainable methods of production and consumption, and also, its solidification as the best available international example.
All these, under the light of the recent developments after the unprovoked assault of the authoritarian Russian regime against Ukraine, a European country, of which the democratic example and orientation, have been considered a lethal danger for it, take a dramatically increased importance. The reconciliation with nature and the respect of next generations rights on recourses, ideas of vital importance for the survival of the planet, are promoted in a pioneer way by Europe.
The plan contains rules for almost every material good or product in circulation in the EU territory so as to become “friendlier to the environment, circular and energy efficient throughout their whole live circles, from the stage of planning to the everyday use, readjustment and end of life circle.
According to its announcement (2) the Commission also presented on the 30th of March a new strategy for textile products, so as to become more durable, reparative, reusable and recyclable on the purpose to restrain the fast fashion, the increasingly mounting textile waste and the practice of destroying unsold textile products, and to secure also thaw their production is realized respectfully to the social rights.
The third announced proposal aims to the empowerment of the internal market of construction products and to secure that the current legislative framework is sufficient for the achievement of the European targets for sustainability and climate.
The Commission also approved eco-design and energy labelling working plan 2022-2024 (3), which will cover new products regarding the energy sector, update and increase the level of ambition for products being under regulation, as a transition measure, until the new regulation enters into force. This mainly regards electronic products of mass consumption (smartphones, tablets, solar) – the quicker developing current of waste.
Finally, the package includes a proposal regarding new rules for the empowerment of the consumers in the framework of the green transition, so as they are better informed concerning the environmental sustainability of the products and be better protected against the projection of misleading eco-identity (green washing).
The criticism coming from the part of environmental organizations such as the European Environmental Bureau (4) is focused, as in other precedent cases to underlining that a lot more have to be done for an assessable and general implementation of the new measures about the sustainable designing of products, given that the producers tend be reluctant to rapid adaptations. They also underline the need of binding timetables of implementation, of friendlier from the point of view of the coal footprint construction materials and they ask for more daring measures so as companies only superficially conforming to the demands of climatic sustainability, mainly transparency, not obtaining “green certificates”. No public data, no market, is the principle that the organizations ask to be implemented, in order to strengthen the part of the consumer.
In conclusion, Europe opens a clearly wider road both for the keeping of its avant-garde position and the implementation of sustainable methods and practices as well as the boost of its independence regarding natural resources supply.
(1) https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_en
(2) https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/ip_22_2013
(3) https://energy.ec.europa.eu/ecodesign-and-energy-labelling-working-plan-2022-2024_en.