ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΠΑΤΡΕΩΝ
Όπως οι αναγνώστες μας γνωρίζουν, η ΟΙΚΙΠΑ έχει επανειλημμένα παρέμβει, ώστε το Έργο Ανάπλασης του όλου χώρου του Έλους της Αγυιάς, που προωθείται από το Δήμο Πατρέων με χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά κονδύλια και είναι ενταγμένο στο φετινό τεχνικό του πρόγραμμα, να απαλλαγεί από σοβαρά σφάλματα, που αφορούν στο καθαρά υγροτοπικό τμήμα του Έλους, που φιλοξενεί ευαίσθητα είδη, όπως νεροχελώνες και τρίτωνες.
Μετά από συνάντηση που είχαμε με την Διευθύντρια της αρμόδιας για το έργο Διεύθυνσης Αρχιτεκτονικού Έργου κ. Ελένη Αλεξοπούλου, υπήρξε σημαντική πρόοδος και συμφωνία ότι το μικρό, αλλά πολύ σημαντικό τμήμα ΦΑ5 του όλου χώρου πρέπει να απαλλαγεί από κάθε επέμβαση, όπως η κατασκευή χωμάτινου μονοπατιού, που το διχοτομεί.
Παραθέτουμε παρακάτω βασικά σημεία από το υπόμνημα με γραπτές τις παρατηρήσεις και προτάσεις μας, που της αποστείλαμε στη συνέχεια. Ευελπιστούμε ότι οι προτάσεις μας θα υλοποιηθούν, όταν φτάσουμε στη φάση της εφαρμογής του σχεδίου.
Σύντομη περιγραφή χαρακτηριστικών του τομέα σχεδίου «ΦΑ5»:
Ο τομέας «ΦΑ5», είναι η κύρια περιοχή ενδιαίτησης και αναπαραγωγής για τα παρακάτω αυστηρά προστατευόμενα είδη: τη Στικτή βαλτοχελώνα (Emys orbicularis ssp.) και τη, σπανιότατη πια, Γραμμωτή Ποταμοχελώνα (Mauremys rivulata). Αυτά τα είδη κρίνονται πια ως τα πλέον ευαίσθητα και για τη δεύτερη ο εκεί πληθυσμός της είναι ο τελευταίος που απομένει στη Βόρεια Πελοπόννησο. Εκεί παρουσιάζει μορφολογική ιδιαιτερότητα που βρίσκεται υπό διερεύνηση, καθώς χαρακτηρίζεται από μία πιο χερσαία προσαρμογή και χαρακτηριστικά.
Για αυτά τα δύο είδη, τα χερσαία εδάφη του τομέα (ΦΑ5), αποτελούν μοναδικό χώρο αναπαραγωγής για όλο τον υγρότοπο Έλους, αφού μόνο εκεί παρατηρούνται νεοσσοί τους να γεννιούνται και να μεγαλώνουν. Όλα τα παραπάνω παραπέμπουν στις διατάξεις του Νόμου 2204/1994 κύρωση διεθνούς συνθήκης του Ρίου περί προστασίας της βιοποικιλότητας. Κάθε παρέμβαση ή ενέργεια σε αυτή τη θέση θα αποτελέσει μοιραίο πλήγμα και για τα δύο είδη.
Προτάσεις για τον τομέα σχεδίου ΦΑ5:
Για τους παραπάνω λόγους πρέπει να γίνει άμεση ακύρωση κάθε είδους παρεμβάσεων που σχεδιάστηκαν για τον τομέα σχεδίου «ΦΑ5», στο σύνολό τους. Όλες έρχονται σε αντίθεση με την προστασία όλου του υγρότοπου.
Η κατασκευή μονοπατιού είναι βλαπτική, διότι διχοτομεί και κατακερματίζει τον σημαντικό αυτό υγροτοπικό τομέα αλλοιώνοντας τη φυσική προσβασιμότητα και τη φέρουσα ικανότητα σε επισκέπτες, που άλλωστε δεν έχει εκτιμηθεί. Ακόμα η κατασκευή του προβλέπεται να γίνει με επιχωμάτωση, γεγονός σήμερα μη συμβατό με διαχείριση υγροτόπων. (Στην διαδικασία της επιχωμάτωσης είδη, όπως αμφίβια ερπετά, αντί να διαφύγουν προτιμούν να κρύβονται στο έδαφος και στη συνέχεια θανατώνονται).
Απαραίτητη κρίνεται η διατήρηση μιας ουδέτερης ζώνης στο Δυτικό τμήμα του τομέα «ΦΑ5», όπου θα οριοθετείται από την περιμετρική διαδρομή άθλησης.
Αντί αυτών προτείνεται:
Μετατόπιση του έργου περιμετρικά βορείως του τομέα (ΦΑ5), όπου και θα οριοθετεί τον υγρότοπο. Εκεί αναβλύζουν επιφανειακά νερά, που προβληματίζουν τον κόσμο, και με την ευκαιρία της παρέμβασης μπορούν να διευθετηθούν προς τον υγρότοπο. Σε αυτό, αν ο προϋπολογισμός το υποστηρίζει, αξίζει να κατασκευαστεί και ξύλινη αισθητική περίφραξη. Επίσης θεωρούμε κρίσιμης σημασίας για την πανίδα την μη τοποθέτηση και κατάργηση κάθε πηγής τεχνητού φωτισμού σε ακτίνα τουλάχιστον δεκαπέντε (15) μέτρων από τον καλαμιώνα.
Οφέλη και προοπτικές:
Η αντικειμενική προστασία του κυρίως οικοτόπου και η δημιουργία περιφερειακών επισκέψιμων δομών περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος θα αποτελέσει πολύτιμο αντικείμενο εργασιών για το υπό ίδρυση Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Πάτρας.
Με αυτό οι περιφερειακοί διαμορφωμένοι χώροι του υγροτόπου του Έλους της Αγυιάς θα είναι τακτικά επισκέψιμοι από σχολεία όλης της χώρας στα πλαίσια δραστηριοτήτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, που έχουν πια ενσωματωθεί στις σχολικές εκδρομές. Έτσι δεν θα βρεθούν σε κατάσταση απαξίωσης.
Οι μικροί παράκτιοι υγρότοποι, ειδικά όταν ενδημούν σε αυτούς είδη πανίδας ενταγμένα σε καταλόγους προτεραιότητας για προστασία, μπορούν να ενταχθούν σε Ευρωπαϊκά προγράμματα οικονομικής στήριξης για το περιβάλλον, και να εξοικονομηθούν πόροι και θέσεις εργασίας.
Χρήσιμες λειτουργικές Προτάσεις για τον Τομέα έργου «ΦΑ5»:
Ο χώρος να φυλάσσεται ιδιαίτερα και δυνατότητα πρόσβασης να υπάρχει με τη συνοδεία ειδικών για συγκεκριμένες χρήσεις. Τέτοιες μπορούν να είναι η επιστημονική έρευνα ή άλλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες από εκπαιδευτικές δομές κάθε βαθμίδας με έμφαση στην περιβαλλοντική εκπαίδευση. Τοποθέτηση αισθητικής περίφραξης από την πλευρά της ασφάλτου, που θα πλαισιώνεται με ειδικές ενημερωτικές πινακίδες. Εναλλακτικά, μπορεί να τοποθετηθεί το παρατηρητήριο (Ε5) σε θέση όμορη της ασφάλτου στην αρχή του τομέα, που είναι ευκολότερα υλοποιήσιμο, ανώδυνο, πιο χρήσιμο και με μικρότερο κόστος, οπότε και μπορεί να εξεταστεί η μη υλοποίηση του ξύλινου διαδρόμου πρόσβασης προς αυτό.
Τέλος, πλήρη και λεπτομερή κείμενα και στοιχεία από ολόκληρη την έρευνά μας μπορούν να είναι ανά πάσα στιγμή στη διάθεσή σας. Το ίδιο και εμείς.
Με εκτίμηση,
για την ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ.
Γιώργος Κανέλλης, Γιώργος Χείρας