Η μέθοδος Test Planning

Μια σημαντική επιστημονική παρουσίαση έγινε στην πόλη μας στα μέσα του Νοέμβρη σχετικά με τη διέλευση του τρένου από την Πάτρα. Ήταν προϊόν συνεργασίας τριών πανεπιστημίων, του Πολυτεχνείου ETH Ζυρίχης, του ΕΜΠ και του Πανεπιστήμιου Πατρών, που χρηματοδοτήθηκε εξ ολοκλήρου από το ETH και περιελάμβανε εναλλακτικά σενάρια για την επιφανειακή χάραξη μέσα από τον πολεοδομικό ιστό, αφού, όπως ισχυρίστηκαν οι μελετητές, τα άλλα σενάρια για την υπογειοποίηση και περιμετρική διέλευση κρίθηκαν οικονομικά ασύμφορα (700-800 εκατ. Ευρώ). Σύμφωνα με τους υπολογισμούς τους το κόστος για επιφανειακή χάραξη από τον Ψαθόπυργο μέχρι το νέο λιμάνι με μονή γραμμή, θα είναι της τάξης των 200 εκατομμυρίων ευρώ συμπεριλαμβανομένης και της κατασκευής του κεντρικού σταθμού του Αγ. Διονυσίου

 Όπως εξήγησε στην εκδήλωση ο συντονιστής του project, καθηγητής Bernd Scholl (Ζυρίχη), ακολουθήθηκε μια πρωτοποριακή μέθοδος προσέγγισης (Test Planning Process), όπου προετοιμάστηκε «φάκελος έργου», με βάση τον οποίο τέσσερις (4) μελετητικές ομάδες, αποτελούμενες από καταξιωμένους Έλληνες και ξένους επιστήμονες, επεξεργάστηκαν τις προτάσεις τους κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015. Οι ομάδες υποστηρίχθηκαν από μια Συντονιστική Επιτροπή, αποτελούμενη από έμπειρους, ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες στους τομείς της πολεοδομίας, της χωροταξίας, των μεταφορών, της σιδηροδρομικής τεχνικής και της αρχιτεκτονικής τοπίου.

 Η επιτροπή αξιολόγησε τις προτάσεις και συνέταξε ένα κατευθυντήριο πόρισμα-πρόταση για την προώθηση του έργου. Η Έκθεση περιέχει τα αποτελέσματα της διαδικασίας Test Planning για το έργο “Πάτρα, Σιδηρόδρομος & Πόλη“ (Patras, Rail&City). Σύμφωνα με τους διοργανωτές η Έκθεση αυτή αποδεικνύει ότι, μια γρήγορη, αποτελεσματική και οικονομικά αποδοτική σιδηροδρομική σύνδεση με την Αθήνα, με ένα νέο σταθμό στο κέντρο της Πάτρας, είναι εφικτή. Επί πλέον, όπως ισχυρίζονται, μια τέτοια προσέγγιση θα μπορούσε να αποτελέσει ένα μακροπρόθεσμα επιταχυντικό παράγοντα για την αστική ανάπτυξη της Πάτρας.

Κρίσιμο στοιχείο προβληματισμού ήταν η ευκολία πρόσβασης των πατρινών στο θαλάσσιο μέτωπο, μετά την ολοκλήρωση του έργου. Όπως αναλύθηκε στην εκδήλωση, οι ταχύτητες των τρένων μέσα στην πόλη θα είναι ιδιαίτερα μικρές (ίδιες με τις σημερινές του προαστιακού) και σιδηροτροχιές χωνευτές στο οδόστρωμα έτσι, ώστε να εξασφαλίζεται ένας ενιαίος διάδρομος, που να περιλαμβάνει  την παραλιακή λεωφόρο Οθωνος Αμαλίας, το διάδρομο των γραμμών (12 μέτρα) και τη ζώνη του θαλασσίου μετώπου της πόλης. Μάλιστα προς ενίσχυση των λεγόμενών τους έδειξαν βίντεο με αντίστοιχα παραδείγματα ευρωπαϊκών πόλεων, όπου το τρένο διασχίζει τα κέντρα πόλεων χωρίς κάποια επιβάρυνση. 

Στη συνέχεια παρουσιάζουμε μια σύνοψη της έκθεσης αυτής. Για αναλυτικά στοιχεία μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα

http://www.codepatras.ethz.ch/download/joint_seminar_week/CODEPATRAS_GR_WEB.pdf

 

Συνοπτική παρουσίαση των προτεινόμενων λύσεων 

Το τρένο ως όχημα ανάπτυξης

 

Η Συντονιστική Επιτροπή έχει ήδη επισημάνει ότι μία αποτελεσματική και αξιόπιστη σιδηροδρομική σύνδεση με την Πάτρα, την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας, είναι κεντρικής σημασίας για την κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική ανάπτυξη όχι μόνο της πόλης, αλλά και της ευρύτερης περιοχής και της χώρας. Η σιδηροδρομική σύνδεση μπορεί να συμβάλει στην  επιθυμητή αποκέντρωση. 

Σε επίπεδο πόλης οι συνδυασμένες μεταφορές με τα άλλα μαζικά μέσα μεταφοράς, μπορούν να συμβάλουν  σημαντικά στην αποσυμφόρηση του κυκλοφοριακού προβλήματος σε κρίσιμα σημεία του πρωτεύοντος εθνικού οδικού δικτύου, με αποτέλεσμα τη συνολική βελτίωση της κατάστασης της κυκλοφορίας και των μεταφορών.

Από την άλλη μεριά, ένα ευρύ δίκτυο πόλεων και αρχαιολογικών χώρων στην Πελοπόννησο θα μπορούσε να καταστεί ευκολότερα προσβάσιμο με μία σιδηροδρομική σύνδεση που θα εξασφάλιζε νέες και περισσότερες ευκαιρίες και δυνατότητες μιας πολύπλευρης ανάπτυξης στην περιοχή. 

 

Μεταφορές, σιδηροδρομική ανάπτυξη και κινητικότητα 

 

Σε σχέση με το θέμα αυτό, η Συντονιστική Επιτροπή  προτείνει μεταξύ άλλων:  

•Ανάπτυξη του Αγίου Διονυσίου ως κύριου Σιδηροδρομικού Σταθμού της Πάτρας, με συνιστώμενη λύση τον διαχωρισμό των επιπέδων διέλευσης των συρμών (split level) και σταδιακή διαδικασία υλοποίησης: οι συρμοί που φθάνουν από τη βόρεια κατεύθυνση (Αθήνα) θα καταλαμβάνουν τέσσερις (4) γραμμές και o υπεραστικός σταθμός μεγάλων αποστάσεων θα βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο. Οι συρμοί προς νότο  θα συνεχίζουν σε χαμηλότερο επίπεδο, με δύο (2) γραμμές το πολύ.

• Οι σιδηροτροχιές θα είναι κανονικού εύρους (1,4 μέτρα) από Βορρά μέχρι τον Ψαθόπυργο και μεικτού εύρους (με πρόσθετη ράγα στο 1 μέτρο) από τον Ψαθόπυργο στο νέο λιμάνι. Αυτό θα επιτρέπει στους συρμούς του προαστιακού,  που σήμερα κινούνται σε γραμμή μετρικού εύρους (1 μέτρο), μετά τον σταθμό του Αγ. Διονυσίου να «πατήσουν» πάνω στη νέα ηλεκτροδοτούμενη γραμμή που θα φτάνει στην Πάτρα. Σε ό,τι αφορά στους επιβάτες, αυτοί που έρχονται από Αθήνα και πηγαίνουν νότια του Αγ.Διονυσίου θα αλλάζουν τρένο (παίρνοντας τον προαστιακό) και αντίστροφα.

•Διασφάλιση ελεύθερου διαδρόμου 12 μ. κατά μήκος της γραμμής μέχρι τον σταθμό Αγ. Διονυσίου και νοτιότερα.  Ο διάδρομος αυτός θα επιτρέπει μελλοντικά τη λειτουργία διπλής γραμμής μικτού εύρους. 

•Σύνδεση του νέου λιμένα Πάτρας κατά προτίμηση με διατήρηση της υφιστάμενης χάραξης μέσω του ΣΣ του Αγ. Ανδρέα, η οποία θα εξυπηρετεί τον προαστιακό προς το νότο και τη μελλοντική υπεραστική κίνηση προς Πύργο. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να δημιουργηθεί σταθμός στο οικόπεδο της Πειραϊκής Πατραϊκής (ιδιοκτησίας του ΟΛΠΑ).  Εναλλακτικά η σύνδεση θα μπορούσε να γίνει παραλιακά, αλλά τότε ο διάδρομος θα πρέπει να είναι πάνω στο οδόστρωμα της Ακτής Δυμαίων, ώστε να μην πειραχτεί το Πάρκο.

Λειτουργία- αναβάθμιση του Προαστιακού

 

Σύμφωνα με τους μελετητές εξασφαλίζεται η συνεχής λειτουργία του Προαστιακού μεταξύ του Αγίου Βασιλείου και του Αγίου Ανδρέα κατά τη διάρκεια της κατασκευής των έργων αναβάθμισης της γραμμής. Ο Προαστιακός θα συνεχίσει να λειτουργεί σε πρώτη φάση με ντιζελοκίνηση και στο προσεχές μέλλον με ηλεκτροκίνηση. Προτείνονται:

* Η επέκτασή του μέχρι την Κ. Αχαΐα, η δημιουργία νέων σταθμών στον πολεοδομικό ιστό της πόλης και η πύκνωση των δρομολογίων ανά μισή ώρα, που είναι εφικτή, αν δημιουργηθεί ένα μικρό τμήμα διπλής γραμμής από το στάδιο της Παναχαϊκής μέχρι τα  Μποζαϊτικα (προς αποφυγή διασταύρωσης των συρμών). 

* Η συνεργασία του Προαστιακού με το λεωφορειακό δίκτυο, με σκοπό την ανάπτυξη ενός ενοποιημένου συστήματος Αστικών Μεταφορών.

Σημαντική είναι η συμβατότητα του διαδρόμου με την πιθανή  δημιουργία γραμμής τραμ που θα χρησιμοποιεί το σιδηροδρομικό διάδρομο και θα συνδέει Πανεπιστήμιο και Νοσοκομείο με το Νοσοκομείο του Αγ. Ανδρέα και το ΤΕΙ.

Εμπορευματικές σιδηροδρομικές μεταφορές

 

Μέσα από την  πόλη προβλέπεται να διέρχεται περιορισμένος αριθμός εμπορευματικών αμαξοστοιχιών. Η ένταξη τους στη λειτουργία του σιδηροδρομικού διαδρόμου μπορεί να γίνει με αξιοποίηση της εμπειρίας πολλών ευρωπαϊκών πόλεων, στις οποίες οι εμπορευματικές μεταφορές αποτελούν σημαντικό μέρος της κίνησης του σιδηροδρομικού δικτύου που διασχίζει επιφανειακά τον αστικό ιστό. Οι εμπορευματικοί συρμοί θα μπορούν να αλλάζουν γραμμή στον Αγ. Διονύσιο προκειμένου να συνεχίσουν προς νότο πάνω στις ράγες του προαστιακού, μέχρι το νέο λιμάνι. 

Προς μία νέα κουλτούρα αστικής κινητικότητας, σε συνδυασμό με μία νέα αστική ταυτότητα και ανάπτυξη της Πάτρας

 

Η Συντονιστική Επιτροπή θεωρεί ως βασικό στοιχείο τη δημιουργία μίας νέας κουλτούρας αστικής κινητικότητας.  Η πολύ δαπανηρή – λόγω της ιδιαίτερης τοπογραφίας και των συνθηκών των υπόγειων υδάτων – επιλογή της κατασκευής αστικής σήραγγας δεν συμβάλλει στην ανάπτυξη μίας τέτοιας κουλτούρας. Λύσεις σιδηροδρομικής παράκαμψης (περιμετρική διέλευση) πέρα από το επίσης υψηλό κόστος, δεν εξυπηρετούν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού και δεν προσφέρουν κάποιο κίνητρο για αστική ανάπτυξη. 

 

Λύσεις για επιφανειακή διέλευση της σιδηροδρομικής γραμμής του σιδηρόδρομου είναι και εφικτές και βιώσιμες, αν μάλιστα ληφθούν υπόψη οι αναμενόμενες μικρές – συχνότητες διέλευσης του τρένου και το σχετικά χαμηλό κόστος κατασκευής. Μακροπρόθεσμος στόχος πρέπει να είναι η καθιέρωση του σιδηρόδρομου ως μέρους της καθημερινότητας στην πόλη, με δεδομένο μάλιστα ότι ο Προαστιακός αποτελεί ήδη ένα δημοφιλές και ευρέως χρησιμοποιούμενο δημόσιο μεταφορικό μέσο. Ο σιδηροδρομικός διάδρομος σε επίπεδο πόλης, πέρα από την πολλαπλή λειτουργικότητά του, μπορεί να αποτελέσει το συνδετικό κρίκο ανάμεσα στην παραλιακή λεωφόρο και το θαλάσσιο μέτωπο, σε ένα ενιαίο σύνολο με ποικίλες χρήσεις και αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις.

 

Ως εκ τούτου, προτείνονται τα ακόλουθα: 

•Να αντιμετωπιστεί και να αναπτυχθεί ο σιδηρόδρομος και οι δημόσιες συγκοινωνίες της πόλης ως ενοποιητικό στοιχείο αστικής συνοχής, αντί ως στοιχείο διαχωρισμού. Να αναπτυχθεί ένα σύστημα δημόσιων συγκοινωνιών υψηλής ποιότητας, διαμορφώνοντας τις στάσεις και τους σταθμούς του τρένου, του τραμ και των λεωφορείων ως τους νέους πόλους αστικής ανάπτυξης και σημεία αναφοράς στην πόλη. 

•Να σχεδιαστεί ο νέος κεντρικός Σιδηροδρομικός Σταθμός Αγίου Διονυσίου ως ένας πολυτροπικός κόμβος συγκοινωνιών και ως ένα νέο τοπόσημο για την πόλη. 

•Να συνδυαστούν ο ήδη προγραμματισμένος τερματικός σταθμός των υπεραστικών λεωφορείων με το νέο σιδηροδρομικό σταθμό και ένα πιθανό σταθμό κρουαζιερόπλοιων, η συλλειτουργία των οποίων θα δημιουργήσει εξαιρετικές ευκαιρίες αστικής και οικονομικής ανάπτυξης.                

•Επιπλέον, να  αξιοποιηθεί το μέγεθος του οικοπέδου του Σιδηροδρομικού Σταθμού για την ανάπτυξη νέων και ιδιαίτερου ενδιαφέροντος επεμβάσεων αστικού σχεδιασμού.