ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΣΠΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΟΙΚΙΠΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟ

 

Οι Προστατευόμενες Περιοχές (Π.Π.), και γενικότερα το φυσικό περιβάλλον, αποτελούν ένα πολύ σημαντικό ‘’κεφάλαιο’’ για τη χώρα μας, και συνδέονται άμεσα με τον οικοτουρισμό. Ως επιστημονικά αποδεκτός ο όρος του οικοτουρισμού θεωρείται ως εξής: «Οικοτουρισμός είναι ο τουρισμός που  αναπτύσσεται σε οικολογικά αξιόλογες περιοχές, δεν υπερβαίνει τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής, προωθεί την προστασία και διαχείριση του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος – σύμφωνα με νομικά ή άλλου τύπου αποτελεσματικά μέτρα – ενώ ταυτόχρονα διατηρεί τη συνοχή του κοινωνικού ιστού» 

Όταν συζητάμε για τις  προστατευμένες περιοχές στην Ελλάδα, εννοούμε κυρίως τις περιοχές που έχουν ενταχθεί στο ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο Natura 2000, που προστατεύονται βάσει κοινοτικών Οδηγιών για τους Οικότοπους και τα Πουλιά (αυτό που εννοούμε ως βιοποικιλότητα). Η σημασία των προστατευόμενων φυσικών περιοχών και των δασών ως προορισμών αναψυχής αυξάνεται σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες, ενώ εμφανίζει και μια συνεχώς αυξανόμενη τάση.

Τα εθνικά πάρκα ορίζονται ως «προστατευόμενες περιοχές». Ένα από αυτά είναι και το Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου Στροφυλιάς. Την ευθύνη για τη διαχείριση και ανάδειξή του έχει ο Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Κοτυχίου Στροφυλιάς, που είναι ΝΠΙΔ εποπτευόμενο από τον εκάστοτε Υπουργό ΠΕΚΑ και διοικείται από 11μελές Συμβούλιο, με Πρόεδρο και ΔΣ οριζόμενο από τον Υπουργό ΠΕΚΑ. Το Εθνικό Πάρκο βρίσκεται στο Δ-ΒΔ τμήμα του οδικού άξονα Πάτρας-Πύργου, 18-50 χλμ., έχει έκταση 160.000 στρεμ. περίπου και  μοιράζεται στις Περιφερειακές Ενότητες Αχαΐας και Ηλείας. 

Η Προστατευόμενη περιοχή διέπεται από ειδικό καθεστώς διαχείρισης (Σύμβαση Ramsar, Καταφύγιο Άγριας Ζωής, Περιοχή δικτύου Natura 2000: Ζώνες Ειδικής Προστασίας για τα Πουλιά και Ειδικές Ζώνες Διατήρησης), γιατί συνδυάζει την ύπαρξη ποικίλων βιοτόπων και χαρακτηρίζεται ως οικοσύστημα υψηλής οικολογικής και αισθητικής αξίας. Αποτελεί ενδιάμεσο σταθμό για πολλά αποδημητικά πουλιά και φιλοξενεί μια πλούσια ποικιλία φυτών και ζώων, αρκετά από τα οποία χαρακτηρίζονται ως σπάνια ή ως απειλούμενα είδη. Το Εθνικό Πάρκο αποτελεί πόλο έλξης για τον κάθε επισκέπτη. Οι διαδρομές μέσα από το δάσος και πλάι στις λιμνοθάλασσες, η παραλιακή ζώνη με τους αμμόλοφους, ακόμη και τα λιβάδια που γεμίζουν νερό το χειμώνα, προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία για εξερευνήσεις. 

Ποια είναι όμως εκείνα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που θα μπορούσαν να το αναδείξουν ως οικοτουριστικό προορισμό; 

Καταρχήν η ποικιλομορφία και αξία της βιοποικιλότητητας  που συναντά κανείς. Η εύκολη πρόσβαση στο Πάρκο από τα δύο μεγάλα αστικά κέντρα, της Πάτρας και Πύργου, αλλά και η μικρή απόσταση, μόλις 3 ώρες από Αθήνα και Καλαμάτα. Η ύπαρξη του αεροδρομίου Αράξου εντός της Π.Π. αποτελεί μια σημαντική πύλη εισόδου για οικοτουρίστες. Η ύπαρξη τουριστικών υποδομών, όπως ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα  δωμάτια και χώρων εστίασης. Η ύπαρξη του Κέντρου Πληροφόρησης που στεγάζεται στον οικισμό Λάππα και η ύπαρξη αρχαιολογικού χώρου (Τείχους Δυμαίων) προσελκύουν μαθητικό και πολιτιστικό κοινό. Εξαιτίας της γεωμορφολογίας της περιοχής (χαμηλό υψόμετρο, ήπιες κλίσεις, κ.α.) δίνεται η δυνατότητα  ανάπτυξης ήπιων μορφών τουριστικής δραστηριότητας, όπως είναι η ποδηλασία, η πεζοπορία, η παρατήρηση ορνιθοπανίδας, κ.α. 

Ποια είναι όμως η φέρουσα ικανότητα του Εθνικού Πάρκου; 

Ως μία δυναμική έννοια, λοιπόν, η φέρουσα ικανότητα, χρησιμοποιείται για την ποσοτικοποίηση των κριτηρίων που θα συμβάλουν στην ανάδειξη του τρίπτυχου: Κοινωνικο-οικονομική Ανάπτυξη, Προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, Ικανοποίηση του επισκέπτη. Σε έρευνα που εκπονήθηκε από το Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος για την περιοχή, διαπιστώθηκε πως ο οικοτουρισμός του Εθνικού Πάρκου βρίσκεται πολύ πιο κάτω από το όριο της φέρουσας ικανότητας με μεγάλα περιθώρια ανόδου.  

Η οικοτουριστική ανάπτυξη της περιοχής θα πρέπει να αξιοποιήσει κατάλληλα τις υπάρχουσες υποδομές εναλλακτικού τουρισμού που υπάρχουν και θα πρέπει να στοχεύει αφενός στην αύξηση των επισκεπτών καθ΄ όλη τη διάρκεια του έτους και αφετέρου στη χωροθέτηση των επισκέψεων σε συγκεκριμένες διαδρομές και θέσεις. Η ανάπτυξη του οικοτουρισμού στην περιοχή μπορεί να διασφαλίσει έσοδα για τους σκοπούς της προστασίας της περιοχής. Ο εθελοντικός τουρισμός είναι μια εξειδικευμένη μορφή οικοτουρισμού, η οποία εκτός από δωρεάν εργασία προσφέρει και τα αναμενόμενα οφέλη του οικοτουρισμού, όπως ενίσχυση της τοπικής οικονομίας, υλική και ηθική υποστήριξη στο έργο της προστασίας. 

Ενίσχυση των μέτρων κατάρτισης, η οποία  είναι ουσιαστική προϋπόθεση για τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας και μέσο για να εξασφαλίζουν, οι διαχειριστικοί φορείς, την ορθή εφαρμογή των αρχών του οικοτουρισμού. Ο οικοτουρισμός μπορεί να συμβάλει στη συγκράτηση του τοπικού πληθυσμού, προσφέροντας οικονομικά κίνητρα, αλλά και μειώνοντας το αίσθημα της «απομόνωσης» από διαδικασίες που εκτελούνται στην περιοχή τους. Αναγνώριση και στήριξη των Φ.∆. ως τοπικών διαπραγματευτών για την επίλυση διαφορών στη χρήση του χώρου και την επίτευξη συναίνεσης. 

Η Πολιτεία, η Αυτοδιοίκηση και οι φορείς που δραστηριοποιούνται στην περιοχή θα πρέπει να σχεδιάζουν ορθολογικά και να προγραμματίζουν τις δράσεις τους συνδυαστικά και με την ανάλογη πολιτική βούληση, η οποία θα καθορίσει σε ποιο βαθμό θα μπορέσουν να λειτουργήσουν οι φυσικοί πόροι προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και της χώρας εν γένει.