Σύμφωνα με το 2ο ΕΣΚΔΕ, η Ελληνική Πολιτεία κατανέμει δωρεάν κι απλόχερα περίπου 377.500.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα (CO2) σε 150 υπόχρεες εγκαταστάσεις, δηλαδή σε βιομηχανίες που ρυπαίνουν πολύ κι ευθύνονται για το 54% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της Ελλάδας.
Η χώρα μας είχε την υποχρέωση να καταθέσει το Σχέδιο στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Ρύπων έως τις 30 Ιουνίου 2006, αφού προηγουμένως το έθετε σε δημόσια διαβούλευση. Μετά από καθυστέρηση μηνών και με μηδαμινή διαβούλευση το Εθνικό Σχέδιο δόθηκε τελικά για εξέταση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά το περιεχόμενό του απέχει από το να χαρακτηριστεί φιλόδοξο. Μάλιστα παρατηρούνται σημαντικές αλλαγές στο κείμενο που στάλθηκε στην ΕΕ, σε σχέση με αυτό που δόθηκε στην υποτιθέμενη διαβούλευση[1].
Με απογοήτευση διαπιστώνει κανείς ότι η συνολική ετήσια ποσότητα των δικαιωμάτων που δίνονται για την περίοδο 2008 – 2012 είναι αυξημένη κατά 1,45% σε σχέση με την ποσότητα που δόθηκε την 1η περίοδο (2005 -2007). Για μια ακόμη φορά το σύνολο των δικαιωμάτων δόθηκε εντελώς δωρεάν, αν και υπήρχε η πρόβλεψη να δημοπρατηθεί[2] το 10% των δικαιωμάτων. Η δημοπράτηση όχι μόνο θα προωθούσε τις καθαρές τεχνολογίες και θα μείωνε το συνολικό ποσό εκπομπών, αλλά θα συνεισέφερε ένα σημαντικό ποσό στον εθνικό προϋπολογισμό[3]. Το ποσό αυτό θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε άλλες περιβαλλοντικές δράσεις για αποφυγή της κλιματικής αλλαγής (πχ σχέδια προστασίας ευάλωτων περιοχών, κίνητρα για εξοικονόμηση ενέργειας, χρηματοδότηση άλλων μηχανισμών του Κιότο κτλ).
Επιπλέον, στην κατανομή των δικαιωμάτων, το ΥΠΕΧΩΔΕ συμπεριέλαβε μειώσεις εκπομπών που υποτίθεται πως θα προκύψουν σε άλλους τομείς εκτός του Σύστηματος Εμπορίας (π.χ. γεωργία, απόβλητα, μεταφορές, προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας). Σύμφωνα λοιπόν με τις εκτιμήσεις του ΥΠΕΧΩΔΕ, περίπου 6.300.000 τόνοι CO2 θα εξοικονομούνται κάθε χρόνο από τέτοιες επεμβάσεις. Όμως, η πραγματικότητα διαψεύδει το Υπουργείο:
– Η Οδηγία 2002/91 για την ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων δεν έχει μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο, αλλά αντίθετα το ΥΠΕΧΩΔΕ ζήτησε τριετή παράταση έως το 2009.
– Η προώθηση των ΑΠΕ για ηλεκτροπαραγωγή προχωρά με εξαιρετικά αργούς ρυθμούς, καθώς δεν υπάρχει ακόμα ειδικός χωροταξικός σχεδιασμός και οι απαραίτητες μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
– Η διείσδυση των ΑΠΕ στα νοικοκυριά (π.χ. φωτοβολταϊκά στις στέγες) είναι μηδαμινή ελλείψει κινήτρων.
– Η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρισμού έχει μείνει στα χαρτιά.
– Η προώθηση της βιολογικής γεωργίας έρχεται σε αντίθεση με τις πράξεις της Πολιτείας που ευνοεί τη συνεχιζόμενη εντατική χρήση των εδαφών (βλ. βαμβάκι και εκτροπή Αχελώου).
– Οι χωματερές εξακολουθούν να καπνίζουν και το οριστικό κλείσιμο τους φαντάζει όνειρο απατηλό.
– Η επέκταση της χρήσης μέσων μαζικής μεταφοράς παραμένει περιορισμένη, ειδικά σε σχέση με άλλες χώρες της ΕΕ.
Η κατάσταση που διαμορφώνεται δεν είναι συμβατή με την πορεία που πρέπει να ακολουθήσει η Ελλάδα αν θέλει να πετύχει τους στόχους της στα πλαίσια του Πρωτοκόλλου του Κιότο[4]. Προκειμένου να τηρήσει η Ελλάδα τις διεθνείς δεσμεύσεις της, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι συνολικές εκπομπές της έχουν ήδη υπερβεί το στόχο του Πρωτοκόλλου για το 2010 (+25% σε σχέση με το 1990) και ότι οι τάσεις στις εκπομπές CO2 που παρατηρούνται σε κάθε κλάδο είναι αυξητικές, πρέπει άμεσα να ληφθούν μέτρα για τη μείωση των εκπομπών CO2 σε κάθε τομέα της οικονομίας.
Όπως χαρακτηριστικά δηλώνει ο Αχιλλέας Πληθάρας, Υπεύθυνος εκστρατειών πολιτικής του WWF Ελλάς, «Η κλιματική αλλαγή συμβαίνει κι ας αναλογιστούν όλοι τις ευθύνες τους για την αντιμετώπισή της. Η Πολιτεία οφείλει να εφαρμόσει κατάλληλες τομεακές πολιτικές και να θεσπίσει αυστηρότερα όρια για τις επιχειρήσεις, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι η βραχυπρόθεσμη κερδοφορία εις βάρος του περιβάλλοντος μπορεί να εξελιχθεί σε μπούμερανγκ, αλλά κι εμείς οι πολίτες θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι δεν είμαστε άμοιροι ευθυνών κι οφείλουμε να συνεισφέρουμε στην λύση».
«Το 2ο ΕΣΚΔΕ θα εξεταστεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη συμβατότητά του με τους στόχους του Κιότο. Ελπίζουμε ότι ο Έλληνας Επίτροπος, κ. Δήμας, θα ερευνήσει εξονυχιστικά το παρόν σχέδιο και θα το επιστρέψει στο ΥΠΕΧΩΔΕ για τις απαραίτητες διορθώσεις» καταλήγει ο Δημήτρης Καραβέλλας, Διευθυντής του WWF Ελλάς.