Ι. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Με βάση την μελέτη του Σχεδίου αλλά και τη διαβούλευση που έγινε με τους φορείς, προκύπτουν τα παρακάτω στοιχεία:
1. Ο νέος σχεδιασμός προβλέπει για την επόμενη πενταετία δεκαπλασιασμό του συνολικού ποσοστού ανακύκλωσης και κομποστοποίησης (από 5% που είναι σήμερα σε 50% το 2020). Θεωρητικά ο στόχος αυτός συμπίπτει με τον Εθνικό σχεδιασμό, στην πραγματικότητα όμως είναι εξωπραγματικός, αφού καλούμαστε σε 5 χρόνια να προσεγγίσουμε ποσοστά που έχουν σήμερα ευρωπαϊκές χώρες (Ελβετία, Σουηδία, Βέλγιο) με υψηλά πολιτισμικά επίπεδα και παράδοση δεκαετιών στον τομέα αυτό. Ιδιαίτερα για την κομποστοποίηση οφείλουμε να τονίσουμε ότι απαιτείται αυξημένη συνειδητοποίηση των πολιτών που θα πρέπει να κάνουν μεγαλύτερο διαχωρισμό στην πηγή, από ό,τι σήμερα
2. Όπως διευκρινίστηκε στη δημόσια διαβούλευση, 30000 τόνοι από τα σύμμεικτα απορρίμματα (1/3 του συνόλου) θα πηγαίνουν σε μονάδα επεξεργασίας, όπου θα γίνεται ανάκτηση ανακυκλωμένων υλικών και αερόβια κομποστοποίηση. Θεωρούμε θετικό το γεγονός ότι η Δημοτική Αρχή βλέπει πλέον αναγκαία την λειτουργία τέτοιας μονάδας έστω και μικρής, δικαιώνοντας την θέση που έχει διαχρονικά η ΟΙΚΙΠΑ ότι δεν αρκεί η διαλογή στην πηγή για ουσιαστική μείωση του τελικού υπολείμματος. Παραμένει ζητούμενη βέβαια τόσο η χρηματοδότηση του έργου όσο και η σύντομη κατασκευή του.
3. Οι υπολογισμοί της Δημοτικής Αρχής για τελικό υπόλειμμα, της τάξης του 25% που θα πηγαίνει σε ΧΥΤΥ, είναι εκτός πραγματικότητας. Κατά τις δικές μας εκτιμήσεις, με αισιόδοξες προβλέψεις και με μεγάλες καμπάνιες ευαισθητοποίησης, ίσως καταφέρουμε σε 5 χρόνια να φτάσουμε σε ένα συνολικό ποσοστό ανακύκλωσης και κομποστοποίησης 25%. Με βάση το γεγονός ότι στη μονάδα σύμμεικτων θα πηγαίνουν 30000 τόνοι ετησίως (1/3 του συνόλου), υπολογίζουμε να ανακτώνται περίπου 7000 τόνοι με την μηχανική ανακύκλωση σύμφωνα με την εμπειρία της αντίστοιχης μονάδας στα Χανιά (και όχι βέβαια 21000 τόνοι, όπως γράφει η μελέτη, νούμερο που δεν στηρίζεται πουθενά). Αν προσθέσουμε και την παραγωγή περίπου 5000 τόνων CLO (ποσοστό 16% επί των εισερχομένων στη μονάδα, που μπορεί να χρησιμοποιείται για επικάλυψη παλαιών ΧΥΤΑ κλπ), έχουμε μια συνολική εκτροπή μέσω της μονάδας 12000 τόνων ή ποσοστό 13% επί του συνόλου.
Συνεπώς, στην καλύτερη περίπτωση, στο τέλος της πενταετίας και εφόσον λειτουργήσει η μονάδα επεξεργασίας σύμμεικτων, θα έχουμε και πάλι ένα ποσοστό άνω του 60% που θα πηγαίνει σε ΧΥΤΥ.
4. Αποκαλυπτική είναι η διεθνής εμπειρία, που καταδεικνύει ότι κράτη, ακόμα και με υψηλά ποσοστά ανάκτησης από ανακύκλωση ή κομποστοποίηση, έχουν υπόλειμμα πάνω από 40% (βλ. πρόσφατη έκθεση της EUROSTAT για τις χώρες της Ευρώπης).Το μεγαλύτερο μέρος αυτού το υπολείμματος το οδηγούν σε μονάδες καύσης.
ΙΙ. ΒΕΛΤΙΩΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
1. Με βάση τη δήλωση της Δημοτικής Αρχής ότι ο ΧΥΤΑ της Ξερόλακας ακόμα και με τον τοίχο αντιστήριξης έχει «ζωή» περίπου 3 χρόνια, πρέπει από τώρα να σχεδιάσουμε την επόμενη μέρα. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει άμεσα να εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση του προγράμματος, για να προχωρήσει η κατασκευή των δύο μονάδων κομποστοποίησης των προδιαλεγμένων οργανικών, προμήθεια εξοπλισμού, κατασκευή του ΕΜΑΚ για τους 30000 τόνους των σύμμεικτων απορριμμάτων κλπ. Σε ό,τι αφορά στη μονάδα για τα σύμμεικτα θα πρέπει να εξετασθεί ενδεχόμενη νέα χωροθέτησή της (σε συνδυασμό με τον ΧΥΤΥ), γιατί η επιλογή του Φλόκα έχει μεγάλη οικονομική επιβάρυνση για τη διάνοιξη δρόμων κλπ.
2. Μέχρι να οργανωθούν και να λειτουργήσουν τα «πράσινα» σημεία, μπορούν για την τρέχουσα χρονιά να οργανωθούν περιοδικές δράσεις ανακύκλωσης ηλεκτρονικών και ηλεκτρικών συσκευών σε συγκεκριμένα σημεία της πόλης. Τέτοιες δράσεις (όπου συμμετείχαμε ως ΟΙΚΙΠΑ, υποστηρικτικά) έγιναν με επιτυχία στο παρελθόν.
3. Το πρόγραμμα ενημέρωσης – ευαισθητοποίησης των πολιτών είναι καλά σχεδιασμένο και με ρεαλιστικούς στόχους. Για να μπορέσει όμως να υλοποιηθεί, πρέπει να υποστηριχθεί ενεργά από τους τοπικούς φορείς και συλλογικότητες. Είναι απαραίτητη προς τούτο η συγκρότηση μιας Ομάδας Ανακύκλωσης, όπου θα συμμετέχουν οι υπεύθυνοι των Γραφείων Περιβαλλοντικής Εκπ/σης (Α΄/βάθμιας και Β΄/θμιας), εκπρόσωποι τοπικών περιβαλλοντικών κινήσεων, εμπλεκόμενοι φορείς κλπ για την εξειδίκευση και την υποστήριξη των δράσεων και με την εθελοντική συνεισφορά των μελών τους. Υπάρχει μια θετική εμπειρία από προηγούμενη λειτουργία αυτής της Ομάδας (όπου συμμετείχε και η ΟΙΚΙΠΑ), και κατά τη γνώμη μας πρέπει να συνεχιστεί.
Κλείνοντας θέλουμε να τονίσουμε ότι, πέρα από τις ενστάσεις που διατυπώσαμε στο πρώτο μέρος της παρέμβασής μας, η ΟΙΚΙΠΑ θα συμβάλει με όλες τις δυνάμεις της – όπως έκανε τόσα χρόνια – στην ευαισθητοποίηση των πολιτών που έχουν κομβικό ρόλο στη διαδικασία αυτή. Παράλληλα επαναλαμβάνουμε ότι θα πρέπει, με την ευθύνη του Δήμου, να υπάρξει συντονισμός και συνεργασία όλων, συλλογικοτήτων και φορέων αυτής της πόλης.
Η σημαντική αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης και κομποστοποίησης είναι ένα στοίχημα ζωής, που η Πάτρα οφείλει να κερδίσει.