H υπογραφή, στα τέλη Νοεμβρίου, από τον Αναπληρωτή Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σωκράτη Φάμελλο, και η δημοσίευση νωρίτερα σε ΦΕΚ (Β´ 5351) της Υπουργικής Απόφασης (ΥΑ), με την οποία θεσμοθετείται για πρώτη φορά στην Ελλάδα Εθνική Στρατηγική για τα Δάση (ΕΣΔ) με 20ετή χρονικό ορίζοντα (2018-2038), είναι ασφαλώς μια ευπρόσδεκτη εξέλιξη σε ό,τι αφορά στα πολύπαθα δάση μας.
Θεωρούμε όμως αναγκαίο να υπογραμμίσουμε την ανάγκη επίμονης ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ των επιμέρους μέτρων στα οποία θα εξειδικευτεί, κάτι που στη χώρα μας δεν είναι αυτονόητο. Αρκεί να θυμίσουμε την πολυετή εκκρεμότητα σε ό,τι αφορά στην εφαρμογή των τελεσίδικων αποφάσεων αναδάσωσης της εκχερσωμένης δασικής περιοχής των Σαμαρέικων, μέσα στο Εθνικό Πάρκο Κοτυχίου Στροφυλιάς.
Την κατάρτιση της ΕΣΔ υποστήριξε εξ αρχής η Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής και στην εκπόνησή της συμμετείχαν 30μελής ομάδα εργασίας, 250 επιστήμονες και εκπρόσωποι 90 φορέων, συναρμόδια Υπουργεία και Υπηρεσίες του ΥΠΕΝ, φορείς εποπτευόμενοι από το ΥΠΕΝ (όπως είναι οι Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών), ερευνητικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα, επιστημονικοί φορείς, παραγωγικοί φορείς, ΓΕΩΤΕΕ, συνδικαλιστικές οργανώσεις, ΜΚΟ, κυνηγετικές οργανώσεις, η δασική βιομηχανία και ορειβατικοί σύλλογοι.
Σχέδιο της ΥΑ είχε αναρτηθεί στη διαδικτυακή σελίδα οpengov.gr και η διαβούλευσή του συγκέντρωσε 315 σχόλια, τα οποία ενσωματώθηκαν στην τελική Απόφαση. Η ΕΣΔ έχει 3 οριζόντιους άξονες (διακυβέρνηση δασικού τομέα, απογραφή-παρακολούθηση, έρευνα-καινοτομία) και 4 κάθετους άξονες (οικονομία του δάσους, κλιματική αλλαγή, προστασία δασικών οικοσυστημάτων και βελτιστοποίηση υπηρεσιών οικοσυστήματος, διεθνείς και ευρωπαϊκές πολιτικές).
Ο άξονας της προστασίας περιλαμβάνει ειδικό κεφάλαιο για τις δασικές πυρκαγιές με κυρίαρχη τη δημόσια πολιτική πρόληψης. Σε κάθε άξονα περιγράφονται οι γενικοί του στόχοι, οι κατευθύνσεις δράσεών τους, καθώς και οι δείκτες παρακολούθησης υλοποίησής τους. Ακόμη, ορίζονται τα μέσα υλοποίησης και ο τρόπος σύνταξης των Σχεδίων Δράσης. Τα Σχέδια Δράσης θα αναπτυχθούν άμεσα και γι’ αυτό νομοθετήθηκε πρόσφατα η δυνατότητα κύρωσής τους. Στην ΕΣΔ υπάρχουν πολλές νέες δράσεις, αλλά και άλλες που ήταν υπό συζήτηση χωρίς να έχουν θεσμοθετηθεί για δεκαετίες, ενώ το πλάνο υλοποίησής τους είναι 20ετές.
Ενδεικτικές επιμέρους ενέργειες
- Ανασυγκρότηση κεντρικών και περιφερειακών δομών Δασικής Υπηρεσίας και καθετοποίηση αυτών, η οποία θα στοχεύει στη βελτιστοποίηση της αειφορικής διαχείρισης των υπηρεσιών οικοσυστήματος και των δασικών προϊόντων
- Ανάπτυξη εθνικού, περιφερειακών και τοπικών οδικών χαρτών για την ενίσχυση του προληπτικού αντιπυρικού σχεδιασμού και την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών
- Συστηματική διαχείριση όλων των δασικών οικοσυστημάτων με σκοπό τον περιορισμό των δασικών πυρκαγιών, αλλά και της έντασης αυτών υπό το πρίσμα της αειφορίας και των πολλαπλών υπηρεσιών των δασικών οικοσυστημάτων. Ανάπτυξη ανθεκτικών και προσαρμοσμένων οικισμών σε δασικές πυρκαγιές στις περιοχές άμεσης προτεραιότητας μέσα από τη θεσμοθετημένη συνεργασία μεταξύ αρμόδιων δημόσιων υπηρεσιών (π.χ. Δασική Υπηρεσία, Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, Πυροσβεστική Υπηρεσία, Τοπική Αυτοδιοίκηση Α΄ και Β΄ βαθμού) και την εθελοντική συνεργασία μεταξύ δημοσίων υπηρεσιών και πολιτών
- Δημιουργία μόνιμου και ευέλικτου μηχανισμού εθνικής απογραφής και παρακολούθησης των δασικών οικοσυστημάτων
- Ενίσχυση της καινοτομίας σε προϊόντα και υπηρεσίες
- Διαρκής κατάρτιση και ενημέρωση των εργαζομένων που συνδέονται με τα δασικά οικοσυστήματα, με στόχο την ενσωμάτωση στη δασική πράξη των αποτελεσμάτων της έρευνας, της καινοτομίας και των διεθνών πρακτικών και πολιτικών
- Αύξηση της συμβολής του δασικού τομέα στο ΑΕΠ της χώρας
- Βελτίωση της μεθοδολογίας καταγραφής των παραγομένων προϊόντων και υπηρεσιών του δάσους, με έμφαση στην απασχόληση και στον κοινωνικοοικονομικό ρόλο των δασικών οικοσυστημάτων
- Αναγνώριση της αξίας και ενίσχυση της συμβολής των δασικών οικοσυστημάτων στη βιοοικονομία και στην κυκλική οικονομία
- Διαχείριση, με σκοπό την προσαρμογή των δασικών οικοσυστημάτων στην κλιματική αλλαγή
- Συμβολή στο μετριασμό της κλιματικής αλλαγής με αύξηση της δέσμευσης και αποθήκευσης του άνθρακα στα δασικά οικοσυστήματα
- Διαχείριση και αποκατάσταση των δασικών οικοσυστημάτων, με σκοπό τη διατήρησή τους και την ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας
- Διατήρηση, αποκατάσταση και βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών οικοσυστήματος
- Βελτίωση των νομικών εργαλείων απογραφής και παρακολούθησης (π.χ. δασικοί χάρτες στο πλαίσιο του Εθνικού Κτηματολογίου, δασολόγιο, διασύνδεση δασικών διαχειριστικών μελετών) για τη θεσμική θωράκιση των δασικών οικοσυστημάτων
- Δικτύωση και συνέργειες θεσμικών και μη φορέων, που σχετίζονται με τα δασικά οικοσυστήματα για την ενίσχυση της δημόσιας συμμετοχής, την ενίσχυση της αποδοτικότητας και της απλοποίησης των διαδικασιών
- Συνοχή της εθνικής πολιτικής με τις πολιτικές, στόχους και δεσμεύσεις σε ευρωπαϊκό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο για τα δασικά οικοσυστήματα
- Ενίσχυση των διεθνών πολιτικών παρεμβάσεων και πρωτοβουλιών της χώρας σε τομείς που σχετίζονται με τα δασικά οικοσυστήματα, όπως της κλιματικής αλλαγής, και ανάληψη πρωτοβουλιών στη χάραξη διεθνούς πολιτικής για τα δασικά οικοσυστήματα, με έμφαση στις περιοχές των Βαλκανίων και της Μεσογείου