Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΜΕΤΕΘΕΣΕ ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΜΕ ΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 18
Η προκλητική (διάθεση) παραχώρησης της καταπατημένης έκτασης 800 στρεμμάτων του δάσους Στροφυλιάς στη θέση «Σαμαρέικα» και η επακόλουθη αντίδραση της ΟΙΚΙΠΑ, που πήρε πανελλαδικές διαστάσεις, ανάγκασαν την κυβέρνηση να αποσύρει τελικά το άρθρο 18 του ν/σ για τους φορείς διαχείρισης και να καταθέσει νομοτεχνική βελτίωση, η οποία (χωρίς να λύνει ουσιαστικά το πρόβλημα) το μεταθέτει χρονικά και το παραπέμπει στην «έκδοση κανονιστικών πράξεων».
Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΙΠΑ ΣΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
Την έντονη διαμαρτυρία μας για την επιχειρούμενη παραχώρηση δασικής έκτασης 800 στρεμμάτων (Σαμαρέικα) του δάσους της Στροφυλιάς σε καταπατητές εκφράσαμε στο 9ο Περιφερειακό Αναπτυξιακό Συνέδριο, που έγινε στην Πάτρα ενώπιον πέντε υπουργών, που συμμετείχαν στο πάνελ για το περιβάλλον, μεταξύ των οποίων οι κ.κ. Σταθάκης και Φάμελλος.
Όπως τόνισε ο εκπρόσωπός μας Θωμάς Κουτρούμπας από το βήμα του συνεδρίου, πρόκειται για μια σκανδαλώδη ενέργεια, όπου, με διάταξη (άρθρο 18) στο νομοσχέδιο για τους φορείς διαχείρισης, νομιμοποιούνται γεωργικές δραστηριότητες μέσα σε εθνικά πάρκα, εφόσον «αυτές προϋπήρχαν της υπαγωγής της έκτασης στο ειδικό καθεστώς προστασίας»!
Πρόκειται για μια απαράδεκτη διάταξη, που «φωτογραφίζει» ευθέως το προστατευόμενο από τη συνθήκη RAMSAR εθνικό πάρκο Κοτυχίου – Στροφυλιάς, ακυρώνοντας όλες τις διοικητικές πράξεις του παρελθόντος για αποβολή των καταπατητών και κατοχυρώνοντας δικαιώματα εξαγοράς των καταπατημένων εκτάσεων!
Να αναφέρουμε ότι ο αν. υπουργός Περιβάλλοντος κ. Σ. Φάμελλος στην απάντησή του δεν δεσμεύθηκε για απόσυρση ή τροποποίηση του νόμου, ώστε να καταργούνται οι γεωργικές δραστηριότητες που προϋπήρχαν της ανακήρυξης προστασίας των εθνικών πάρκων. Αυτό σημαίνει για τη Στροφυλιά αυτόματη νομιμοποίηση των Σαμαρέικων, αφού οι καλλιέργειες στις καταπατημένες εκτάσεις υπήρχαν πριν από την ανακήρυξη της προστασίας της μέσω του NATURA 2000.
Η ΟΙΚΙΠΑ ζήτησε την άμεση απόσυρση του άρθρου 18 και δήλωσε ότι θα εξαντλήσει όλα τα ένδικα μέσα για αυτή την κατάφωρη παραβίαση του Δημοσίου συμφέροντος. Λύσεις για καταπατητές επαγγελματίες αγρότες μπορούν να βρεθούν αλλού και όχι σε βάρος της ακεραιότητας του Εθνικού Πάρκου.
Να σημειωθεί ότι κατά τα διάρκεια της παρέμβασης, μέλη της οργάνωσης, άνοιξαν πανό μέσα στην αίθουσα συνεδριάσεων με συνθήματα:
ΔΑSOS ΣΤΡΟΦΥΛΙΑΣ,
800 ΣΤΡΕΜΜΑΤΑ ΔΑΣΟΥΣ ΠΑΡΑΔΙΔΟΝΤΑΙ στους ΚΑΤΑΠΑΤΗΤΕΣ ΤΟΥΣ,
ΝΑ ΑΠΟΣΥΡΘΕΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 18 – ΜΑΧΑΙΡΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΕΘΝΙΚΑ ΠΑΡΚΑ.
Παράλληλα μοίρασαν ενημερωτικό υλικό στο παριστάμενο κυβερνητικό κλιμάκιο και στους παρευρισκόμενους πολίτες.
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΠΑΤΗΣΗΣ, Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ
Η συζήτηση και ψήφιση στη Βουλή του νομοσχεδίου (νόμου πλέον) για τους Φορείς Διαχείρισης, επανέφερε στην επικαιρότητα τη μεγαλύτερη από τις ανοιχτές πληγές του Εθνικού Πάρκου Κοτυχίου – Στροφυλιάς: την καταπατημένη περιοχή των Σαμαρέικων, έκτασης 803 στρεμμάτων, μια «τρύπα» στην Α΄ ζώνη του Πάρκου, αναδασωτέα με ισχύουσες τελεσίδικες αποφάσεις, αλλά ουδέποτε αναδασωθείσα.
Δυστυχώς, η επαναφορά της στην επικαιρότητα έγινε με τον ίδιο τρόπο που είχε γίνει και στο παρελθόν: ως μια προσπάθεια να νομιμοποιηθούν οι τετελεσμένες καταπατήσεις, που ξεκίνησαν από την δεκαετία 1940 – 50 και συνεχίστηκαν μέχρι το 1996, και να σβηστούν, σαν να γράφτηκαν στην άμμο 60 πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής, και οι ισχύουσες και ουδέποτε ανακληθείσες, αντιθέτως νικήτριες στη δοκιμασία τους στο ΣτΕ αποφάσεις κήρυξης του συνόλου της έκτασης ως αναδασωτέας.
Τα Σαμαρέικα, μεταξύ Λουτρών Υρμίνης και του Έλους της Λάμιας, αρχικά ήταν, με την άδεια του κατόχου της έκτασης Μοναστηριού του Μεγάλου Σπηλαίου, τόπος διαχείμασης των καταγόμενων από την Αρκαδία κτηνοτρόφων Σαμαραίων, ήδη από την Κατοχή. Κατά την διάρκεια «της ανωμάλου καταστάσεως», όπως αναφέρεται σε έγγραφο του Δασαρχείου της δεκαετίας του 1950 – 60, άρχισαν να παραμένουν και να καταπατούν, φτάνοντας σταδιακά, και παρά τα πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής, μέχρι το 1994 σε ένα σύνολο έκτασης 803 στρεμμάτων.
Η Κοινή Υπουργική Απόφαση του 2009, με την οποία έγινε η ανακήρυξη και η οριοθέτηση του Εθνικού Πάρκου, εξαιρούσε τα Σαμαρέικα από τις ρυθμίσεις της Α΄ ζώνης, στην οποία ανήκαν, καλώντας σε εκπόνηση ειδικής για αυτά Μελέτης και γνωμοδότησης του Φορέα διαχείρισης του Πάρκου, πράγματα που δεν έχουν γίνει.
Αντ’ αυτών το Δεκέμβριο του 2014 με τροπολογία, που υποβλήθηκε από τους βουλευτές Ηλείας Τζαβάρα και Αχαΐας Νταβλούρο, επιχειρήθηκε να χαρακτηριστούν εποικιστική έκταση ως τμήμα του «Κτήματος Μανωλάδας», ώστε να μπορούν να παραδοθούν στη συνέχεια στους καταπατητές τους. Αυτό όμως δεν ήταν αληθές, τα Σαμαρέικα ήταν εκχερσωμένο δάσος και όχι τμήμα του Κτήματος Μανωλάδας και η βιαστική αυτή και κακότεχνη τροπολογία δεν πέτυχε το σκοπό της.
Τον Ιανουάριο 2018, με άρθρο που, με αριθμό 18, προστέθηκε στο αρχικό από 13 άρθρα νομοσχέδιο για τους Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, επιχειρήθηκε η παροχή δυνατότητας εξαγοράς εκτάσεων με τα χαρακτηριστικά των Σαμαρέικων από τους καταπατητές τους, δηλαδή καταπατημένων και καλλιεργούμενων εντός προστατευόμενων περιοχών, κάτι που ο νόμος 998/79, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 5 του ν. 3937/2011, δεν επέτρεπε.
Το άρθρο 18, αρχικά είχε ως εξής:
Άρθρο 18
Τροποποίηση της παρ.12 του άρθρου 47 του ν. 998/1979
Η παρ. 12 του άρθρου 47 του ν. 998/1979, τροποποιείται ως ακολούθως:
«12. Δεν εμπίπτουν στις διατάξεις των παρ. 5 έως 11 του παρόντος οι εκτάσεις που υπάγονται σε ειδικό καθεστώς προστασίας σύμφωνα με το άρθρο 19 του ν. 1650/1986, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 5 του ν. 3937/2011 (Α΄60), εκτός αν η γεωργική εκμετάλλευση προβλέπεται από το ως άνω ειδικό καθεστώς προστασίας ή αν η γεωργική εκμετάλλευση προϋπήρχε της υπαγωγής της έκτασης στο ειδικό καθεστώς προστασίας και το καθεστώς αυτό δεν έχει εξειδικευθεί κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος. Τυχόν εκδοθέντες τίτλοι κυριότητας ανακαλούνται και το τίμημα επιστρέφεται. Διοικητικές πράξεις που εκδόθηκαν σε εκτέλεση της προϊσχύουσας διάταξης ανακαλούνται αυτοδικαίως.»
Μετά τη σθεναρή και πολύπλευρη αντίδραση των περιβαλλοντικών οργανώσεων και ιδιαίτερα της Οικολογικής Κίνησης Πάτρας, που κορυφώθηκε με παρέμβαση μελών της στο Αναπτυξιακό Συνέδριο που διοργάνωσαν Κυβέρνηση και Περιφέρεια στην Πάτρα στις 5 και 6 Φεβρουαρίου, όπου ενώπιον του Υπουργού Περιβάλλοντος Σταθάκη και του Αναπληρωτή Υπουργού Φάμελλου, έθεσαν το θέμα ως φωτογραφική υπέρ των καταπατητών διάταξη, και κατόπιν ενεργειών βουλευτών, όπως ο Γ. Δημαράς (ΣΥΡΙΖΑ, από Οικολόγους Πράσινους), Γ. Αμυράς (Ποτάμι) και του υπουργού Αν. Αγρ. Ανάπτυξης Γ. Τσιρώνη, το άρθρο υπέστη «νομοτεχνική βελτίωση» και η νέα του μορφή είναι η ακόλουθη:
Άρθρο 18
Τροποποίηση της παρ.12 του άρθρου 47 του ν. 998/1979
Η παρ. 12 του άρθρου 47 του ν. 998/1979, τροποποιείται ως ακολούθως:
«12. Δεν εμπίπτουν στις διατάξεις των παρ. 5 έως 11 του παρόντος οι εκτάσεις που υπάγονται σε ειδικό καθεστώς προστασίας των προστατευόμενων περιοχών του δικτύου Natura 2000. Τυχόν εκδοθέντες τίτλοι κυριότητας ανακαλούνται και το τίμημα επιστρέφεται.
Κατ’ εξαίρεση των οριζόμενων στο πρώτο εδάφιο, εμπίπτουν στις διατάξεις των παρ. 5 έως 11 του παρόντος οι εκτάσεις, στις οποίες δεν έχει εξειδικευθεί το ειδικό καθεστώς προστασίας της περιοχής, με την έκδοση κανονιστικών πράξεων και α) επιτρέπεται η γεωργική εκμετάλλευση ή β) η γεωργική εκμετάλλευση προϋπήρχε της υπαγωγής της περιοχής στο ειδικό καθεστώς προστασίας αα) των Εθνικών Δρυμών ή ββ) των υγροτόπων με «εθνική σημασία» σύμφωνα με τη Σύμβαση Ραμσάρ ή γγ) των προστατευόμενων περιοχών του δικτύου Natura 2000. Αν, κατά την εξειδίκευση του ειδικού καθεστώτος προστασίας, η γεωργία δεν προβλέπεται στις επιτρεπόμενες χρήσεις, οι διοικητικές πράξεις, που εκδόθηκαν σύμφωνα με τις παραγράφους 5 έως 11 του παρόντος, ανακαλούνται αυτοδικαίως.»
2. Διοικητικές πράξεις που εκδόθηκαν σε εκτέλεση της παρ. 12 του άρθρου 47 του ν. 998/1979 μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος ανακαλούνται αυτοδικαίως.
Η αλλαγή αποτελεί πράγματι βελτίωση, μια και δεν «επιλύει» άμεσα υπέρ των καταπατητών το ζήτημα, αλλά δεν το επιλύει άμεσα ούτε υπέρ του δημοσίου συμφέροντος. Και τούτο διότι, μεταφέρει την οριστική ρύθμισή του, αν η άσκηση της γεωργίας πραγματοποιήθηκε σε εκτάσεις με τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά, δηλαδή καταπατημένο δάσος εντός προστατευόμενων περιοχών, στο χρόνο εξειδίκευσης του ειδικού καθεστώτος προστασίας.
Το ειδικό και οριστικό καθεστώς, που θα ρυθμίζει τα των Εθνικών Πάρκων και άλλων προστατευόμενων περιοχών, θα μορφοποιηθεί, όταν εκπονηθούν και τεθούν σε ισχύ τα Προεδρικά Διατάγματα, που προβλέπονται από τον ν. 1650/86, σε αντικατάσταση των Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων, που έχουν καταπέσει με αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Τυχόν σχετικές διοικητικές αποφάσεις, μετά από αίτημα των ενδιαφερομένων, θα ανακληθούν τότε, εφόσον το Π.Δ. δεν θεωρήσει συμβατή την άσκηση γεωργίας εντός της Α’ ζώνης σε τέτοιες περιοχές.
Είναι αναγκαίο εδώ να σημειωθεί ότι δεν επιτρέπεται να γίνεται, ηθελημένα ή αθέλητα, σύγχυση με άσκηση γεωργίας σε νόμιμες αγροτικές εκτάσεις (όχι δηλαδή εκχερσωμένες δασικές) εντός προστατευόμενων περιοχών, που μπορεί να είναι ανεκτή ή και επιθυμητή.
Με δεδομένα τα παραπάνω, ως περιβαλλοντική οργάνωση με μακρά γνώση και αγώνες τριών δεκαετιών για το θέμα, θεωρούμε ότι οποιαδήποτε έκδοση διοικητικών αποφάσεων υπέρ των καταπατητών των Σαμαρέικων ή άλλων ανάλογων περιοχών θα συνιστούσε ενέργεια ηθελημένης αγνόησης του δημοσίου συμφέροντος.
Όσον αφορά στις σχετικές τελικές ρυθμίσεις του Προεδρικού Διατάγματος (διαδικασία που εκτιμάμε ότι θα διαρκέσει 2 ή 3 χρόνια) θεωρούμε αδιανόητη τη νομιμοποίηση της αυθαίρετης αλλαγής χρήσης από δάσος (στην περίπτωση της Στροφυλιάς οικότοπος κοινοτικής σημασίας) σε γεωργική γη συν κάποια αυθαίρετα κτίσματα. Θα εργαστούμε για το σκοπό αυτό και θα επαγρυπνούμε, διότι η ακεραιότητα του Εθνικού Πάρκου είναι αποκλειστική επιλογή και από πλευράς σεβασμού του Συντάγματος και των νόμων και από πλευράς της Επιστήμης της βιωσιμότητας.
Πιστεύουμε τέλος, ότι αν κίνητρο όσων εισάγουν και στηρίζουν τέτοιες ρυθμίσεις, που κοινό παρονομαστή έχουν την αποδοχή των εις βάρος της δημόσιας κτήσης τετελεσμένων, είναι η φροντίδα για τους έστω και παράνομους καλλιεργητές, ο ορθός δρόμος είναι η αποκατάστασή τους (όσων είναι πράγματι γεωργοί και μόνο) είτε στο Κτήμα Μανωλάδας είτε σε άλλες δημόσιες σχολάζουσες γαίες με αγροτικό χαρακτήρα.
Τα Εθνικά μας Πάρκα δεν προσφέρονται για σαλαμοποίηση.