Απρίλιος 1986. Το πυρηνικό ατύχημα του Τσέρνομπιλ συντάραξε την Ευρώπη και αποτέλεσε την αφορμή (για τα καθ’ ημάς) που οδήγησε στην ίδρυση της ΟΙΚΙΠΑ. Το σύνθημα «Σκέψου πλανητικά-Δράσε τοπικά» χαρακτήρισε την 36χρονη δράση μας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, μιας και τα προβλήματα δεν γνωρίζουν γεωγραφικά σύνορα.
Και ενώ πιστεύαμε (μετά και το ατύχημα της Φουκοσίμα) πως η πυρηνική ενέργεια πνέει τα λοίσθια και τα πυρηνικά ατυχήματα θα έβαζαν ταφόπλακα στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με τη μέθοδο αυτή, οι ηγεμονικές χώρες του πλανήτη ανοίγουν ξανά το κεφάλαιο της πυρηνικής ενέργειας και μάλιστα ως «καθαρής ενεργειακής λύσης» που θα συμβάλει τόσο στην αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης όσο και της κλιματικής. Με ένα σμπάρο λοιπόν δύο τρυγόνια.
Η επιχείρηση για το «πρασίνισμα» της πυρηνικής ενέργειας έχει αρχίσει και η στροφή προς αυτήν περιγράφεται «προφητικά» σε δήλωση του Μπιλ Γκέιτς στη Γερμανική εφημερίδα Handelsblatt:
«Εάν κάνουμε μια θαυματουργή σημαντική ανακάλυψη στο κόστος αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, δεν χρειάζεται να ανησυχούμε για την πυρηνική τεχνολογία. Αλλά στο μεταξύ, μορφές ενέργειας που δεν εξαρτώνται από τις καιρικές συνθήκες – δηλαδή παράγουν ηλεκτρισμό ακόμη κι όταν δεν φυσάει ο άνεμος και δεν λάμπει ο ήλιος – βοηθούν στην παροχή της απαραίτητης αξιοπιστίας. Γι’ αυτό χρηματοδοτώ μια εταιρεία, που κατασκευάζει έναν αντιδραστήρα τέταρτης γενιάς …»
Εάν ρίξουμε μια ματιά στην Ευρωπαϊκή «γειτονιά» μας, θα δούμε πως η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνικούς αντιδραστήρες κατέχει σημαντική θέση σε πλήθος χωρών: Πρωταθλήτρια η φίλη Γαλλία που παράγει το 72,3% , η Σλοβακία το 60,1%, Ουκρανία το 55,3%, η Ουγγαρία το 49%, το Βέλγιο το 47,7%, η Βουλγαρία το 40%, η Σουηδία το 39,5%, η Σλοβενία το 35,5%, η Τσεχία το 33,5%, η Ισπανία το 21%, το Ην. Βασίλειο το 20%, η Ρωσία το 18,5% και η Γερμανία το 17,8%. (Τα στοιχεία είναι του 2017)
Η κατεπείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης φέρνει στο «παζάρι» της πυρηνικής ενέργειας ένα νέο «καλούδι» που διαφημίζεται ως «ευέλικτο», εύχρηστο» και βεβαίως-βεβαίως «ασφαλές»: Τους μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες (Small modular reactors – SMR). Πρόκειται, κατά τον ορισμό της Παγκόσμιας Πυρηνικής Ένωσης (WNA), για «πυρηνικούς αντιδραστήρες με ισχύ παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι 300 MW» πολύ μικρότερους από τους παραδοσιακούς πυρηνικούς αντιδραστήρες.
Το χαρακτηριστικό τους είναι πως μπορούν να αναπτυχθούν είτε μεμονωμένα είτε σε συστοιχίες, να κατασκευαστούν στο εξωτερικό, να αποσταλούν στον καταναλωτή και να συναρμολογηθούν στον τόπο εγκατάστασης. Όχι μόνο ένα κράτος, αλλά εξίσου μια εταιρεία ή και ένας φορέας του ευρύτερου δημόσιου τομέα μπορούν να αποκτήσουν τον δικό τους «προσωπικό αντιδραστήρα»! Οι κατασκευαστές τους έχουν αρχίσει να διαφημίζουν τα «προσόντα» τους: Καταλαμβάνουν λιγότερο χώρο, χωροθετούνται, εγκαθίστανται και κατασκευάζονται γρήγορα και εύκολα, έχουν μικρότερο επενδυτικό κόστος, μπορούν να διασπαρούν σε πιο απομακρυσμένες περιοχές, είναι πιο εύκολο να επιθεωρηθούν και να ρυθμιστούν και – αν απαιτείται – να κλείσουν!
Εφιαλτικό, όσο και εφικτό! Η προοπτική να γεμίσει ο πλανήτης αντιδραστήρες SMR είναι άμεση. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), είναι ήδη υπό ανάπτυξη 50 σχέδια SMR…
Τι κάνει η χώρα μας
Η αναφορά του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, ύστερα από πρόσφατη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε, ότι «η πυρηνική ενέργεια έχει τη θέση της στο ευρωπαϊκό μίγμα ενεργειακής πολιτικής, παρόλο που δεν αφορά την Ελλάδα […] η Ελλάδα δεν θα αποκτήσει ποτέ πυρηνική ενέργεια», φανερώνει για όσους διαβάζουν πίσω απ’ τις λέξεις, πως έχει ήδη αρχίσει το «πρέσιγκ» από τις διάφορους «πλασιέ» πυρηνικής ενέργειας, μεταξύ των οποίων η «φίλη Γαλλία».
Σήμερα η χώρα μας παρουσιάζει σημαντικό έλλειμα ηλεκτρικής ενέργειας, το οποίο καλύπτει από εισαγωγές. Το 2020 κάλυπτε τις ανάγκες της σε ηλεκτρική ενέργεια κατά 29% από ΑΠΕ, κατά 36% από φυσικό αέριο, 11% από λιγνίτη, 6% από υδροηλεκτρικά και 18% με εισαγωγές. Υποδέχεται δε αυτή την επίφοβη μετάβαση ιδιωτικοποιώντας τις βασικές τις ενεργειακές υποδομές: ΔΕΗ, ΑΔΜΗΕ, ΔΕΣΦΑ κ.λπ.
Σε αυτές τις συνθήκες και κάτω από απρόβλεπτες ( ή και προβλεπόμενες) ενεργειακές αναταράξεις είναι φανερό πως οι πιέσεις από φίλους «πλασιέ» της πυρηνικής ενέργειας θα γίνουν αφόρητες. Οι διαβεβαιώσεις του Έλληνα πρωθυπουργού, φανερώνουν πως έχει ήδη δεχτεί τις πρώτες κρούσεις και αμύνεται. Για πόσο ακόμη κανείς δεν γνωρίζει…
Υπάρχει λοιπόν μέλλον για την πυρηνική ενέργεια: Μην έχετε καμιά αμφιβολία περί τούτου. Αποκαλυπτικό είναι το ακροτελεύτιο τμήμα ενός άρθρου με τίτλο «Πώς η πυρηνική ενέργεια γίνεται ηλεκτρισμός;» από την ιστοσελίδα νεόκοπης ιδιωτικής εταιρίας παραγωγής ενέργειας της χώρας μας.
«Το μέλλον της πυρηνικής ενέργειας: Όλα δείχνουν πως η πυρηνική ενέργεια θα είναι μαζί μας για πολύ καιρό ακόμα. Λόγω της δυνατότητάς της για συνεχή και αξιόπιστη παραγωγή σε ηλεκτρισμό, θεωρείται σε πολλά επίπεδα καλύτερη εναλλακτική από την ηλιακή ή την αιολική ενέργεια. Επίσης, εάν λάβουμε υπόψιν πως αυτήν τη στιγμή επενδύονται δισεκατομμύρια σε αυτήν, φαίνεται πως η πυρηνική ενέργεια θα είναι ένα σημαντικό μέσο για τη βιώσιμη ανάπτυξη, σήμερα και στο μέλλον». (Οι επισημάνσεις δικές μας)
Ελπίζω να έχει αντίστοιχο μέλλον και το αντι-πυρηνικό οικολογικό κίνημα…
Θωμάς Κουτρούμπας
Βιολόγος