Ένα ενδιαφέρον πόνημα στο μέγα ζήτημα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΠΕ) κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις LIBERAL BOOKS. Όπως γράφει χαρακτηριστικά ο συγγραφέας σε σχετικό του σημείωμα: «Μετά από 35 χρόνια μελέτης, εμπειρίας, βίωσης, διδασκαλίας, έρευνας και εποπτείας προγραμμάτων Π.Ε. στον τόπο μας, αλλά και αλλού, αισθάνθηκα την ανάγκη να παραδώσω στο αναγνωστικό κοινό ένα νέο βιβλίο που πραγματεύεται τη διαλεκτική, βιωματική, διερευνητική και διεπιστημονική σχέση του οικο-περιβαλλοντικού προβληματισμού με τις εκπαιδευτικές και παιδαγωγικές επιδιώξεις, μεθοδεύσεις και πρακτικές.
Η ανάγκη αυτή προέκυψε από νέα περιβαλλοντικά και κοινωνικο-εκπαιδευτικά δεδομένα, που χρειαζόταν να παρουσιαστούν στο νέο αυτό βιβλίο. Έτσι διαμορφώνονται επτά κεφάλαια, τα οποία στις αλληλεξαρτήσεις τους, συγκροτούν το όλον οικοδόμημα της Π.Ε., με τις νέες δομές, λειτουργίες και κατευθύνσεις της.
- Το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου διευκρινίζει τις έννοιες, επιδιώξεις και λειτουργίες της παιδείας, της εκπαίδευσης (που δεν ταυτίζεται με την παιδεία) και της αγωγής, αλλά και τις δυνατότητες των εκπαιδευτικών και κυρίως τα προβλήματα, που αυτοί αντιμετωπίζουν για να αναπτύξουν καινοτόμες πρακτικές σύνδεσης του σχολείου τους με τη φύση, το περιβάλλον, την κοινωνία, την οικονομία, την τεχνολογία και την παραγωγή.
- Το δεύτερο κεφάλαιο προσδιορίζει τις φιλοσοφικές, επιστημολογικές, ιδεολογικές και μεθοδολογικές προϋποθέσεις εφαρμογής των προγραμμάτων οικολογικής παιδείας και περιβαλλοντικής αγωγής και πώς αυτές επηρεάζουν, αξιολογικά, την αποτελεσματικότητα και απόδοσή τους στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Επίσης αναζητά τις σχέσεις τους με την αισθητική αγωγή, την περιβαλλοντική ηθική και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
- Το τρίτο κεφάλαιο ανακαλύπτει και αποκαλύπτει τις σχέσεις περιβάλλοντος, οικονομίας – κοινωνίας και εκπαίδευσης, ως πυλώνες προσέγγισης της περιπόθητης βιώσιμης – αειφορικής ανάπτυξης, που εξασφαλίζει στους πολίτες μια διηνεκή και διαχρονική ποιότητα ζωής, ιδιαιτέρως σήμερα, στην εποχή της οικονομικής κρίσης των τοπικών και εθνικών κοινωνιών.
- Το τέταρτο κεφάλαιο μελετά και διερευνά τα κρίσιμα, τοπικά και πλανητικά, περιβαλλοντικά ζητήματα και προβλήματα της κλιματικής αλλαγής, της προστασίας της βιοποικιλότητας, των γενετικά μεταλλαγμένων προϊόντων και της χρήσης των ήπιων, μη ρυπογόνων μορφών ενέργειας, λόγω της σημασίας και της σπουδαιότητάς τους στην επίτευξη της επιδιωκόμενης βιώσιμης ανάπτυξης.
- Το πέμπτο κεφάλαιο αναζητά τις διερευνητικές δράσεις διδασκαλίας των φυσικών επιστημών, που λόγω της συγγενικής – θεματικής και μεθοδολογικής – τους σχέσης με τα εναλλακτικά εκπαιδευτικά προγράμματα περιβάλλοντος, υγείας και πολιτισμού, μπορούν να διευκολύνουν και τη σχεδίαση και την εφαρμογή τους.
- Το έκτο κεφάλαιο ερμηνεύει τις σχέσεις περιβάλλοντος – υγείας – εκπαίδευσης και αγωγής, μέσω των ζητημάτων του καπνίσματος, των ναρκωτικών και της διατροφής, κυρίως για τους νεανικούς πληθυσμούς, λόγω της περιβαλλοντικής τους διάστασης και προέλευσης και της συνεισφοράς τους στο αξιακό σύστημα της ποιότητας ζωής.
- Το έβδομο κεφάλαιο διασαφηνίζει τη θεματική και τη μεθοδολογία των ερευνητικών εργασιών Project, ως έμπρακτη, βιωματική, διερευνητική και διεπιστημονική μαθησιακή και μορφωτική διαδικασία στην εκπαιδευτική και παιδαγωγική πράξη, που μπορεί να μειώσει το κενό, το οποίο εξακολουθεί να υφίσταται ανάμεσα στο σχολείο, στη φύση, στην κοινωνία, στην οικονομία και στη ζωή, ενισχύοντας έτσι και την αναβάθμιση των συναφών προγραμμάτων περιβαλλοντικής αγωγής και εκπαίδευσης.
Ελπίζεται ότι η κριτική δια-πραγμάτευση των θεμάτων αυτών, που εμπεριέχονται στα παραπάνω κεφάλαια τούτου του βιβλίου, θα ικανοποιήσει τις επιστη-μολογικές, γνωστικές, μεθοδολογικές και αξιολογικές αναζητήσεις επιστημόνων, ερευνητών, σπουδαστών και εκπαιδευτικών, που ασχολούνται με τις διαδικασίες περιβαλλοντικής αγωγής και εκπαίδευσης.
Αλλά και ότι θα προκαλέσει το ενδιαφέρον απλών πολιτών, οι οποίοι εννοούν και αντιλαμβάνονται την ένταξη του οικο-περιβαλλοντικού προβληματισμού και των πολλαπλών του εκφάνσεων στη διδακτική πράξη, ως νεωτερική-κριτική παρέμβαση κοινωνικής ευαισθητοποίησης, συνειδητοποίησης, αγωγής και δράσης, που επιχειρεί να διαμορφώσει φιλοπεριβαλλοντικές αντιλήψεις, απόψεις, θέσεις, στάσεις, αντιστάσεις και συμπεριφορές στην ελληνική και πλανητική κοινωνία».
Με τη γνώση της πολύχρονης προσφοράς του στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, ευχόμαστε στο φίλο Αρτέμη να είναι καλοτάξιδο το καινούργιο του βιβλίο, που συμβάλλει ουσιαστικά στο διάλογο και προβληματισμό γύρω από το μείζον θέμα της περιβαλλοντικής αγωγής και εκπαίδευσης, σε μια εποχή, που είναι περισσότερο παρά ποτέ αναγκαία.
Συγγραφέας: Δρ. ΑΡΤΕΜΗΣ Μ. ΑΘΑΝΑΣΑΚΗΣ
Καθηγητής Περιβαλλοντικών Επιστημών