Το υπό συζήτηση χωροταξικό νομοσχέδιο, εκτός από ζητήματα εκτός σχεδίου δόμησης και αυθαιρέτων, καταπιάνεται και με το θέμα της καθυστέρησης στην ολοκλήρωση των απαλλοτριώσεων οικοπέδων δεσμευμένων για κοινή χρήση (δρόμους, πλατείες).
Όπως αναφέρει ρεπορτάζ της κ. Τράτσα στο «Βήμα» της 20ης Σεπτεμβρίου, προβλέπονται τα εξής:
«Βάσει των προωθούμενων τροποποιήσεων της ισχύουσας νομοθεσίας, μια ρυμοτομική απαλλοτρίωση θα αίρεται αυτοδικαίως, χωρίς να απαιτείται η έκδοση διαπιστωτικής πράξης, εάν συντρέχει μία από τις παρακάτω περιπτώσεις:
α. Αν παρέλθουν 15 έτη από την έγκριση του ρυμοτομικού σχεδίου, με το οποίο επιβλήθηκε για πρώτη φορά.
β. Αν παρέλθουν 5 έτη από την κύρωση της πράξης εφαρμογής ή αναλογισμού.
γ. Αν παρέλθουν 18 μήνες από τον καθορισμό τιμής μονάδος.
Μάλιστα, στα δέκα χρόνια από την επιβολή της απαλλοτρίωσης και δίχως να επηρεάζεται το κύρος της, θα δίδεται δυνατότητα αλλαγής χρήσης, ενώ ανεξαρτήτως παρέλευσης δεκαετίας θα επιτρέπονται διάφορες εργασίες επισκευής, αποκατάστασης, αλλαγής φέροντος οργανισμού ή πλήρης αντικατάσταση αυτού, διαρρύθμισης, αντικατάστασης στέγης, καθώς και κοπής δέντρων.
Η επανεπιβολή της απαλλοτρίωσης θα γίνεται μόνο υπό τον όρο της άμεσης εγγραφής σχετικού κονδυλίου στον προϋπολογισμό του δήμου, το οποίο θα αντιστοιχεί στην αξία του ρυμοτομούμενου ακινήτου. Εάν ο δήμος κρίνει ότι δεν συντρέχουν ιδιαιτέρως σοβαροί πολεοδομικοί λόγοι που επιβάλλουν την επανεπιβολή της, αυτή θα αίρεται οριστικά και θα τροποποιείται το ρυμοτομικό σχέδιο.
Εάν αποφασιστεί επανεπιβολή απαλλοτρίωσης, θα προβλέπεται ταχεία απόδοση της αποζημίωσης στους δικαιούχους, χωρίς να αποκλείεται διαφορετικός προσδιορισμός της από τα πολιτικά δικαστήρια. Επίσης, διάταξη του νομοσχεδίου ορίζει ότι δεύτερη επανεπιβολή απαλλοτρίωσης απαγορεύεται και επαναφέρει ουσιαστικά τη χρήση των ακινήτων στους δικαιούχους, προβλέποντας ότι καθίστανται οικοδομήσιμα με τους ισχύοντες για την περιοχή όρους δόμησης. Εξαιρούνται χώροι που είτε υπάγονται σε ειδικά προστατευτικά καθεστώτα (ρέματα, αιγιαλοί, αστικά άλση) είτε έχουν ήδη αξιοποιηθεί για τη διάνοιξη οδών.»
Δεν υπάρχει μόνο το συμφέρον των ιδιωτών
Οι προωθούμενες ρυθμίσεις δεν μπορεί να επικριθούν ως αβάσιμες από τη σκοπιά τουλάχιστον του σεβασμού της ιδιωτικής ιδιοκτησίας και του περιορισμού της ταλαιπωρίας των ιδιοκτητών. Πράγματι είναι απαράδεκτο σε ευνομούμενη πολιτεία να μένουν δεσμευμένες περιουσίες δεκαετίες χωρίς αποζημίωση. Πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι εδώ και πάνω από 15 χρόνια, η μεταβίβαση αρμοδιοτήτων για τα θέματα των δεσμευμένων οικοπέδων από το Συμβούλιο της Επικρατείας, όπου σωρεύονταν επί δεκαετίες υποθέσεις, στα Διοικητικά Πρωτοδικεία μείωσε δραστικά τα χρόνια που απαιτούνται για να επιστραφεί σε έναν ιδιώτη δεσμευμένο αλλά μη αποζημιωμένο ακίνητό του.
Υπάρχει όμως και η διάσταση του δημοσίου συμφέροντος.
‘Όση και να είναι η ευθύνη των δημοτικών αρχών για τη μη έγκαιρη καταβολή αποζημιώσεων, είτε διότι ξοδεύουν αλλού τα χρήματα που εισπράττουν από παρόδιους για το σκοπό αυτό, είτε διότι δεν εισπράττουν καν αυτά που πρέπει, για να είναι αρεστοί, το πρόβλημα μιας παράλογης, με δεδομένη τη μείωση του πληθυσμού, τσιμεντοποίησης των πόλεών μας παραμένει οξύτατο. Η Πάτρα είναι μια απ’ αυτές τις πόλεις με εκατοντάδες στρέμματα δεσμευμένων, αλλά μη αποζημιωμένων χώρων, να περιμένουν την επαναφορά τους στους ιδιοκτήτες.
Το νομοσχέδιο λοιπόν είναι βαριά μονόπλευρο. Μειώνει την ταλαιπωρία των ιδιωτών, αλλά δεν κάνει τίποτα για την επίλυση του προβλήματος των πόλεων.
Έχοντας αντιμετωπίσει χρόνια τώρα στην Πάτρα το οδυνηρό αυτό πρόβλημα (πρόσφατα με την εξαίρεση της θετικής κατάληξης της υπόθεσης της πλατείας «Καλλιπάτειρα» στην Αγυιά) οι περιβαλλοντικές οργανώσεις έχουμε τονίσει ότι λύση στο πρόβλημα ΔΕΝ μπορεί να δοθεί μόνο με αναζήτηση κονδυλίων, γιατί απαιτούνται ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΑ.
Αξιοποίηση των δυνατοτήτων της νομοθεσίας για ανάπλαση με αναθεώρηση σχεδίου σε περιοχές με πρόβλημα πυκνοδόμησης και έλλειψης Κ/Χ, μεταφορά συντελεστή, συστήματα Τράπεζα γης και ανταλλαγών, αύξηση πόρων είναι λύσεις που μπορούν να δώσουν διέξοδο.
Η κυβέρνηση δεν αρκεί να κοιτάει μόνο την ταλαιπωρία των ιδιοκτητών. Οφείλει να διευρύνει τις δυνατότητες διατήρησης των προβλεπόμενων κοινόχρηστων χώρων των πόλεών μας με όλες τις παραπάνω λύσεις και με νέα, πιο ευέλικτα πολεοδομικά εργαλεία. Οφείλει να αξιοποιήσει την ηλεκτρονική πλατφόρμα «Καταγραφής εγκεκριμένων κοινόχρηστων χώρων προς απαλλοτρίωση» που είχε δημιουργήσει το 2019 ο τότε οικολόγος αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος κ. Γιώργος Δημαράς και να πιέσει τους αδιαφορούντες δήμους να στείλουν στοιχεία για επικαιροποίηση της και αξιοποίησή της ως εργαλείο χάραξης πολιτικής για την επίλυση του προβλήματος. Τα ίδια στον υπερθετικό ισχύουν για τους Δήμους: το «διεκδικώ λεφτά» έχει στενά όρια, χρειάζεται τόλμη και αναζήτηση λύσεων.
‘Όσο απαράδεκτο είναι να δεσμεύεται για χρόνια η περιουσία οποιουδήποτε πολίτη αλλά τόσο και πολύ περισσότερο είναι να τσιμεντοποιούνται οι πόλεις άδικα και παράλογα, ενώ λύσεις υπάρχουν.
Γιώργος Κανέλλης