Το νέο Σχέδιο διαχείρισης των αποβλήτων
ΤΑ ΑΔΙΕΞΟΔΑ ΤΗΣ ΚΑΥΣΗΣ
Αναλυτική αποτίμηση του νέου ΕΣΔΑ (Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων) στα πλαίσια της δημόσιας διαβούλευσης έγινε από 4 μεγάλες οργανώσεις (Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μεσόγειος SOS, Greenpeace και WWF Ελλάς).
Στα θετικά οι οργανώσεις καταλογίζουν την υιοθέτηση προτάσεων και πολιτικών για την προώθηση της πρόληψης και τη βελτίωση της ανακύκλωσης και κομποστοποίησης σχετικά με όλα τα ανακτώμενα υλικά και τα πλαστικά μιας χρήσης. Όμως – όπως επισημαίνουν – από τις εξαγγελίες στην πράξη υπάρχει τεράστια διαφορά και το ζητούμενο είναι η υλοποίηση και εφαρμογή αυτών των πολιτικών.
Σε ό,τι αφορά στην ουσία του νέου ΕΣΔΑ, το σημαντικό γεγονός είναι η εισαγωγή της καύσης στο μίγμα της διαχείρισης των απορριμμάτων σε όλη τη χώρα με την δικαιολογία ότι η καύση είναι απαραίτητη για την επίτευξη της μείωσης των υπολειμμάτων, ώστε να πέσουν κάτω από το όριο του 10% μέχρι το 2030.
Όπως επισημαίνουν οι οργανώσεις, για να υποστηρίξει αυτή την επιλογή το ΥΠΕΝ προβαίνει σε «κατάλληλες προσεγγίσεις», όπως:
– Δεν λαμβάνουν υπόψη τους τη μείωση των αποβλήτων μέσω της πρόληψης και επαναχρησιμοποίησης, παρά το γεγονός ότι η οδηγία (ΕΕ) 2018/851 κάνει σαφές πως τα κράτη μέλη πρέπει να λάβουν δραστικά μέτρα για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, προβλέποντας τη θέσπιση δεικτών και την στενή παρακολούθηση αυτών.
– Υποεκτιμούν την αξιοποίηση υλικών στα πλαίσια της κυκλικής οικονομίας (ογκώδη, ξύλα, υφάσματα, οργανικά, απόβλητα συσκευασίας κλπ) συνολικής ποσότητας 181.000 t/y., οδηγώντας τα ως υπολείμματα στην αναγκαιότητα της καύσης.
– Υποτιμούνται οι διαχρονικές δυνατότητες ανάκτησης με Διαλογή στην Πηγή-ΔσΠ.
Για παράδειγμα στα Πράσινα Σημεία και με χρονικό σημείο αναφοράς το 2030, προβλέπεται ανάκτηση 5%, όταν η διεθνής εμπειρία αναφέρει ως όριο το 15%.
Αντίστοιχα, προσδιορίζεται ποσοστό για την ανάκτηση οργανικών με καφέ κάδους στο 17%, ενώ, εάν δοθούν κατάλληλα κίνητρα και αντικίνητρα στους δημότες και στην μαζική εστίαση, μπορεί να ανακτηθεί χωριστά πολύ περισσότερο οργανικό, π.χ. 25-30%.
Προκύπτει λοιπόν με σαφήνεια ότι η κυβέρνηση δεν δίνει τη δέουσα προσοχή στη διαλογή στην πηγή κι ότι απλά την αναφέρει στο νέο ΕΣΔΑ χωρίς να έχει προβεί στη δέουσα ανάλυση των δυνατοτήτων και ευκαιριών.
– Υποβαθμίζουν την δυνατότητα ανάκτησης ανακυκλώσιμων υλικών στις ΜΕΑ (Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων) προσδιορίζοντας αυθαίρετα ένα ποσοστό 13%, όταν είναι γνωστό ότι, εάν σχεδιασθούν και ενσωματώσουν επαρκείς βέλτιστες τεχνολογίες και σύγχρονο εξοπλισμό ανάκτησης, μπορούν να ανακυκλώνουν περισσότερο από το 20% των εισερχομένων τους.
– Δεν προτάσσουν τη χρήση του υπολείμματος από τις ΜΕΑ ως εδαφοβελτιωτικού υλικού για αποκαταστάσεις παλιών λατομείων κλπ. Το υλικό αυτό, τύπου κομπόστ γνωστό και ως CLO (Compost Like Output), είναι αδρανές και μπορεί με ελάχιστο κόστος να επουλώσει πολλές περιβαλλοντικές πληγές σε όλη την Ελλάδα.
Tην απόφαση για χρήση του CLO στην αποκατάσταση π.χ. λατομείων σε όλη την χώρα θα πρέπει να την πάρει η πολιτεία και να την θέτει υποχρεωτικά μέσα στο ΕΣΔΑ, αφού είναι μία εθνική και υπερτοπική στρατηγική και απόλυτα συμφέρουσα (περιβαλλοντικά και οικονομικά). Αντί αυτού βλέπουμε στο ΕΣΔΑ ότι αφήνεται στους κατά τόπους ΦΟΔΣΑ να μπορούν να πάρουν τέτοιες αποφάσεις.
Όλες οι παραπάνω προσεγγίσεις αυξάνουν το υπόλειμμα και δημιουργούν την «ανάγκη» για καύση. Άρα, σύμφωνα με το ΕΣΔΑ πρέπει να πάμε για καύση, ώστε να μειωθούν τα υπολείμματα και να επιτευχθεί και ο στόχος του max 10% ταφή σε ΧΥΤΥ μέχρι το 2030.
Ο στόχος του ΕΣΔΑ θα έπρεπε να είναι η ολοένα και περισσότερη ανάκτηση και επαναξιοποίηση των αστικών απορριμμάτων στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας, ώστε έως το 2030 να έχει πρακτικά μηδενιστεί το δυνάμει υπόλειμμα προς ενεργειακή αξιοποίηση (τσιμεντοβιομηχανία ή/και καύση). Αντ’ αυτού όμως το νέο ΕΣΔΑ προβλέπει την μεγάλη χρήση του υπολείμματος για καύση σε τσιμεντάδικα και το σημαντικότερο, την επιπλέον δημιουργία τουλάχιστον 3-4 μονάδων για καύση τεράστιων ποσοτήτων υπολειμμάτων.
Όπως καταλήγουν οι 4 περιβαλλοντικές οργανώσεις, είναι δυνατή η προσέγγιση του 10% ως τελικού υπολείμματος με τη σωστή εφαρμογή όλων των παραπάνω επιλογών ΧΩΡΙΣ την διαδικασία της καύσης.
ΚΑΥΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ:
Μια Αντιοικονομική και Αντιπεριβαλλοντική επιλογή
Όλα τα στοιχεία κατατείνουν στο ότι η ΚΑΥΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ είναι ΜΙΑ ΚΑΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ!
– Είναι εμφανώς αντικοικονομική:
Το κατασκευαστικό κόστος μιας μονάδας καύσης είναι πολλαπλάσιο μιας αντίστοιχης μονάδας ΜΕΑ και μη χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ.
Το λειτουργικό κόστος εισόδου κυμαίνεται σε ένα εύρος 100-150€/tn, που είναι υπερδιπλάσιο από μια αντίστοιχη μονάδα ΜΕΑ.
Είναι φανερό ότι τα επιπλέον ποσά θα κληθούν να τα πληρώσουν οι πολίτες, μεσούσης της οικονομικής κρίσης την οποία βιώνουν.
– Είναι άκρως αντιπεριβαλλοντική:
Πέρα από το γεγονός ότι οι μονάδες καύσης αντιστρατεύονται ουσιαστικά τους στόχους της ανακύκλωσης είναι δυνάμει ρυπογόνες, με αναγκαίο τον κοινωνικό έλεγχο για τη συχνή αλλαγή των πανάκριβων φίλτρων που απαιτούνται.
Αλλά ακόμα και σε αυτή την περίπτωση το πρόβλημα μεταφέρεται από τον αέρα στο έδαφος, αφού τόσο η τέφρα βάσης όσο και τα παλιά φίλτρα είναι ιδιαίτερα τοξικά υπολείμματα με προβληματική τη διαχείρισή τους.
Να αναφέρουμε επίσης ότι τα περισσότερα εργοστάσια καύσης διεθνώς κατασκευάστηκαν τη δεκαετία του 80 και σήμερα, που εξαντλούν τη διάρκεια ζωής τους, απαιτούν τεράστια ποσά για την αναβάθμισή τους.
Πληθαίνουν εν τω μεταξύ οι κοινωνικές αντιδράσεις με πιο πρόσφατες τις κινητοποιήσεις κατά της κατασκευής νέας μονάδας αποτέφρωσης στη Φλωρεντία το 2017 (απετράπη τελικά) και κατά της αναβάθμισης αντίστοιχης μονάδας στο Παρίσι το 2019.
Επιμέλεια: Γιώργος Βασιλακόπουλος