Η αιολική ενέργεια είναι η αποδοτικότερη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας σήμερα. Συνεχείς επιτυχίες, όπως, για παράδειγμα, η στιγμιαία κάλυψη πλέον του ημίσεως των ενεργειακών αναγκών της Ισπανίας από ΑΠΕ, δείχνουν το δυναμισμό της. Οι νέοι στόχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενόψει της Διάσκεψης του Παρισιού για το κλίμα (40% κάλυψη ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ το 2030) δεν μπορούν να επιτευχθούν χωρίς την γρήγορη ανάπτυξή τους.
Όμως τα αιολικά πάρκα είναι μια ογκώδης επέμβαση στο τοπίο και τους βιοτόπους της άγριας ζωής. Παρότι δεν ενοχλούν παρά ελάχιστα είδη, οι επιπτώσεις αφορούν ευαίσθητα από πληθυσμιακή άποψη είδη πτηνών, ιδίως αρπακτικά και μεταναστευτικά, που έχουν απώλειες λόγω συγκρούσεων με τα πτερύγια ή το στύλο των ανεμογεννητριών. Έτσι μειώνεται η αναγκαία κοινωνική συναίνεση για την εγκατάστασή τους.
Γι’ αυτό αναζητούνται τρόποι και γίνονται μελέτες για την ουσιαστική μείωση των συγκρούσεων και επομένως των απωλειών πτηνών.
Μια νέα μελέτη* επιχειρεί να συνοψίσει και να αξιολογήσει τους τρόπους που έχουν προταθεί για να επιτευχθεί ο στόχος της δραστικής μείωσης (μέχρι 95 ή και 100%) των συγκρούσεων καθώς και να προτείνει πρακτικές λύσεις. Στο πλαίσιό της εξετάσθηκε η εκτενής σχετική βιβλιογραφία και έγινε συνεργασία με ερευνητές, εταιρίες, κρατικές υπηρεσίες. Αναλύθηκαν 26 διαφορετικά μέτρα μείωσης των συγκρούσεων, που διακρίθηκαν σε εκείνα που αφορούν στις ανεμογεννήτριες και εκείνα που αφορούν στα πουλιά. Τα δεύτερα περιλαμβάνουν φώτα που αναβοσβήνουν, ή μηχανήματα πρόκλησης ενοχλητικών θορύβων ή επεμβάσεις στον βιότοπο, έτσι ώστε να μειώνεται η ελκυστικότητα των περιοχών με ανεμογεννήτριες και να αυξάνεται αυτή των παρακείμενων περιοχών που δεν έχουν. Επίσης θετικά αξιολογήθηκαν ανακλαστικές επιφάνειες για την ημέρα και συσκευές λέιζερ για τη νύχτα. Καλή βαθμολογία πήραν επίσης ηχητικά αποτρεπτικά μέσα. Οι μελετητές προτείνουν εκπομπή ήχων, σε τακτά διαστήματα με κάποιο βιολογικό νόημα, όπως κραυγές ανταγωνιστικών αρπακτικών ή προειδοποιητικού χαρακτήρα.
Όσον αφορά στα μέτρα που αφορούν τις ίδιες τις ανεμογεννήτριες, πρώτα στην αξιολόγηση κρίθηκαν μέτρα όπως η μείωση της ταχύτητας των πτερυγίων και η προσωρινή παύση λειτουργίας. Τα μέτρα αυτά έχουν σημαντική επιτυχία όσον αφορά τα πτερύγια αλλά όχι όσον αφορά το στύλο. Οι μελετητές συνιστούν αποφυγή περιοχών φωλεοποίησης ευαίσθητων ειδών και διενέργειας εργασιών κατά την αναπαραγωγική για τα πουλιά περίοδο. Εκτίμησαν ακόμη ότι τακτικές δημιουργίας νέων βιοτόπων ή περιοχών φωλεοποίησης είναι προτιμότερες από τη λήψη μέτρων απομάκρυνσης των πτηνών από τις περιοχές με ανεμογεννήτριες. Θεωρούν επίσης προτιμητέα την ανάπτυξη αιολικών πάρκων σε περιοχές έτσι κι αλλιώς επηρεασμένες από ανθρώπινες δραστηριότητες, ακόμη και βιομηχανικές περιοχές.
Αξιοσημείωτες είναι οι παρατηρήσεις των μελετητών όσον αφορά στην κατασκευή των ανεμογεννητριών στο μέλλον. Προτείνουν ενσωμάτωση απωθητικών συστημάτων φωτισμού, που να συνδυάζουν παθητικές τακτικές, όπως υπεριώδεις επιστρώσεις των στοιχείων φωτισμού, με ενεργητικές, όπως φώτα που αναβοσβήνουν. Φυσικά προτείνουν και τα κλασικά μέτρα αποκλεισμού περιοχών με υψηλό κίνδυνο σύγκρουσης όπως οι μεταναστευτικοί διάδρομοι και ορισμένες αγροτικές περιοχές.
*Η μελέτη είναι των: May, R., Reitan, O., Bevanger, K., Lorentsen, S. & Nygård, T. (2015). Mitigating wind-turbine induced avian mortality: Sensory, aerodynamic and cognitive constraints and options. Renewable and Sustainable Energy Reviews 42, pp.170–181. DOI: 10.1016/j.rser.2014.10.002.
Γ. Κανέλλης