Η ΑΡΜΕΝΙΑ και η ΓΕΩΡΓΙΑ είναι δύο χώρες της Υπερκαυκασίας, πρώην Σοβιετικές Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες, που διακρίνονται για την ιδιαίτερη ιστορική διαδρομή και πολιτιστική τους παράδοση. Η ΟΙ.ΚΙ.ΠΑ. τις γνώρισε σε ένα οδοιπορικό μέσα στον Ιούλιο του 2019, που κράτησε οκτώ μέρες, με οδηγούς-συντονιστές τους Οδυσσέα Ξεριζωτή και Μάκη Χαλκιόπουλο και συνταξιδιώτες, πενήντα περίπου φίλους της Κίνησης εντός και εκτός Πατρών.

Αφιχθήκαμε στο αεροδρόμιο της πρωτεύουσας της Αρμενίας, (Γι)Ερεβάν, στις τέσσερις τα ξημερώματα της Δευτέρας και ήδη πέντε ώρες αργότερα στις 9:30 π.μ., ήμασταν στις θέσεις μας μέσα στο κόκκινο λεωφορείο – που μας πήγαινε και μας έφερνε δεκάδες χιλιόμετρα καθημερινά – με την ξεναγό μας, για να αφεθούμε σε ένα Ταξίδι-Εμπειρία.

Η Αρμενία είναι ταυτισμένη με το βιβλικό όρος Αραράτ, που ναι μεν βρίσκεται σε τουρκικό έδαφος, στέκει όμως επιβλητικό και ορατό με τα 5000 μέτρα του από όλη την δυτική Αρμενία. Συνορεύει με τέσσερις χώρες (Αζερμπαϊτζάν, Τουρκία, Γεωργία, Ιράκ), όπου με τις δύο πρώτες, λόγω των αντιπαραθέσεων με το Μπακού για το κρατίδιο με αρμενική μειονότητα Ναγκόρνο Καραμπάχ και της άρνησης της γενοκτονίας από τους Τούρκους, έχει κλειστά τα σύνορα.

Μοναστήρια

Η Αρμενική Εκκλησία ιδρύθηκε το 301 μ.Χ. από τον Γρηγόριο τον Φωτιστή και αποτελεί την παλαιότερη ανάμεσα στις χριστιανικές. Δεκάδες επιβλητικά μοναστικά συγκροτήματα και μονές με υπέροχη αρχιτεκτονική – συχνά όμως με παρουσία της φθοράς του χρόνου – λιτό διάκοσμο (δεν συνηθίζεται η εικονογραφία, παρά το Σύμβολο του Σταυρού σε ορθομαρμαρώσεις ή δομικά στοιχεία) διασπαρμένα σε όλη την επικράτεια της χώρας, μας μεταφέρουν σε άλλες εποχές, 4ο αιώνα (Μονή Khor Virap), 13ο (Sevanavank και Noravak). Εντυπωσιασμένοι, αλλά και εξουθενωμένοι, σχεδόν όλοι μας αυθόρμητα «απαιτήσαμε»: «Όχι άλλα μοναστήρια!»

Γενοκτονία

Στην συνείδηση του μέσου ανθρώπου οι Αρμένιοι είναι ο λαός που ταυτίζεται με την λέξη γενοκτονία. Υπέφερε, σφαγιάστηκε, εκδιώχθηκε και εκπατρίστηκε και σήμερα οι Αρμένιοι της διασποράς αποτελούν πληθυσμιακά υπερδιπλάσιο δυναμικό από ό,τι οι Αρμένιοι στα εθνικά εδάφη. Στην γενοκτονία των Αρμενίων του 1915 και όχι μόνο, αυτής της μαύρης σελίδας της παγκόσμιας ιστορίας, αλλά και στην ενεργοποίηση της συλλογικής μνήμης της ανθρωπότητας για τα εγκλήματα προς το συνάνθρωπο, είναι αφιερωμένο το ομώνυμο Μνημείο και Μουσείο, όπου καίγεται η άσβεστη φλόγα, λίγο πιο έξω από την Γιερεβάν.

Γιερεβάν

Μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πόλη 1.000.000 κατοίκων, με έντονα τα σημάδια της Σοβιετικής Αρχιτεκτονικής, αλλά και του μεγάλου Αρμένιου αρχιτέκτονα-πολεοδόμου Alexander Tamarian. Το πιο εντυπωσιακό ίσως δημιούργημά του είναι το αμφιθεατρικά χτισμένα πάρκο «Cascade», που αποτελεί ένα μεγαλεπήβολο υπαίθριο χώρο πολιτισμού και αναψυχής, γλυπτών εκθεμάτων, καταρρακτών και σιντριβανιών, χώρο προσέλκυσης της νεολαίας για συναυλίες και χαλάρωση.

Η πλατεία της Δημοκρατίας, με πολλά σιντριβάνια εξοπλισμένα με σύγχρονα χρωματικά εφέ λέιζερ!!!

Ο Χορός Συντριβανιών, μπροστά από την Εθνική Πινακοθήκη, όπου τα σιντριβάνια, που είναι εξοπλισμένα με σύγχρονα εφέ λέιζερ, οδηγούμενα από υπολογιστή φαίνεται ότι «χορεύουν» στη μουσική. Μία πραγματικότητα, που οριακά σε κρατά από το να μην γίνεις κι εσύ ένα με αυτή μες στα νερά, που σαν πίδακες εκσφενδονίζονται, και την πανδαισία χρωμάτων και ήχων.

Το άγαλμα του David Sassoun, του δυνατού, ανίκητου, υπεράνθρωπου πατριώτη, υπερασπιστή των εργατών και αγροτών στην πλατεία Sassoun μπροστά από το σιδηροδρομικό σταθμό.

Το πάρκο της Νίκης, με το άγαλμα της Mother Armenia.

Bird Cave

Σπήλαιο μέσα σε βράχο, όπου βρέθηκαν υλικά από το 4200-3500 π.Χ., υπολείμματα φυτών, κουκούτσια σταφυλιών και βερίκοκων, κομμάτια υφάσματος, γυναικεία κοσμήματα και το παλιότερο παπούτσι στον κόσμο. Επίσης ένας χώρος παραγωγής κρασιού, το αρχαιότερο γνωστό οινοποιείο στον κόσμο.

Garni Temple

Παγανιστικός ναός αφιερωμένος στο θεό Μίθρα, του φωτός, της αλήθειας και της δικαιοσύνης. Μετά την υιοθέτηση του χριστιανισμού χρησιμοποιήθηκε ως καλοκαιρινή κατοικία των αρχόντων.

Οινοποιία

Οινοποιητική παράδοση χιλιετιών, σημαντικές παραγωγικές μονάδες σε όλη την χώρα και απίστευτα πολλές επώνυμες ετικέτες. Στο κονιάκ «ΑΡΑΡΑΤ», ακόμα και αρκετοί από μας, που δεν πίνουμε, δεν γινόταν να αντισταθούμε. Με θολούρα στο κρανίο, σχετικά με την μεγάλη εξαγωγική δύναμη του κλάδου, τις προσωπικότητες που τίμησαν με ονοματοδοσία βαρέλια ωρίμανσης, «το τσούξαμε», διακριτικά στην αρχή και με ελάχιστες αναστολές στη συνέχεια.

Λίμνη Sevan (Σεβάν)

Ναι μεν κυρίως ορεινή χώρα, αλλά και οι Αρμένιοι ως λαός έχουν τα καλοκαιρινά τους μπάνια. Πρόκειται για την λίμνη, η οποία χρησιμοποιήθηκε για αρδευτικούς σκοπούς επί Σοβιετικής εποχής κι έπεσε η στάθμη της και στη συνέχεια αξιοποιήθηκε ως θέρετρο θερινών διακοπών. Στην άκρη της βασικής οδού προς την λίμνη, μαζί με τους πάγκους με φρούτα, οι υπαίθριοι πωλητές είχαν στολίσει το τοπίο με σωσίβια, πλαστικά στρώματα και μπάλες. Κρίμα που ο Οδυσσέας δεν μας είχε έγκαιρα ενημερώσει για μαγιό. Πάνε οι βουτιές, αλλά ευτυχώς μας αποζημίωσαν τα παγωτά!…

Η διαδρομή μας προς το Haghpat της βόρειας Αρμενίας ήταν μαγευτική, μέσα στο πράσινο, δίπλα σε φαράγγι. Κατέληξε όμως να γίνει επεισοδιακή, μιας και συναντήσαμε δυνατή βροχή και χαλάζι, το οδόστρωμα ήταν λασπερό και σαθρό, με πέτρες και λακκούβες. Ο αριστοτέχνης οδηγός μας όμως και η καλή μας θετική ενέργεια μας έφεραν σώους και ασφαλείς στον προορισμό μας, εκεί που άλλοι βρίσκονταν μέσα σε ντεραπαρισμένα αμάξια!!!

Την επομένη ημέρα φτάσαμε στην Γεωργία.

ΓΕΩΡΓΙΑ

Τιφλίδα

Μια πόλη-έκπληξη με 1,5 εκατομμύριο κατοίκους, που αξίζει να επισκεφτείς πάλι και πάλι.

Ιδρύθηκε το 455μ.Χ από τον γεωργιανό βασιλιά Βάχτανγκ Γκοργκάσαλι. Αποτέλεσε το μήλο της έριδας για Βυζαντινούς, Άραβες, Τούρκους, Πέρσες, οπότε καταστράφηκε και ανοικοδομήθηκε αρκετές φορές. Το 1921, στα πλαίσια της Ε.Σ.Σ.Δ., έγινε πρωτεύουσα της Υπερκαυκασίας. Μετά τη διάλυση της Ε.Σ.Σ.Δ. έγινε πρωτεύουσα της ανεξάρτητης πλέον Γεωργίας και αποτελεί το πνευματικό και πολιτιστικό της κέντρο. Οδικός και σιδηροδρομικός κόμβος που ενώνει τη Μαύρη με την Κασπία θάλασσα. Με αμφιθεατρική χωροθέτηση, διασχίζεται από τον ποταμό Κούρα (Κύρου) και προσφέρει πανοραμική θέα από κάθε γωνιά της. Γέφυρες μοντέρνες και παλιές, πεζοδρομήσεις, σοκάκια.

Πήραμε το τελεφερίκ και ανεβήκαμε στο λόφο με το άγαλμα της Μητέρας Γεωργίας, συνεχίσαμε γύρω από το φρούριο και κατεβήκαμε τα σκαλοπάτια προς την παλιά πόλη. Ένας λαβύρινθος από στενά δρομάκια και παλιά μισοερειπωμένα ξύλινα σπίτια με τα μπαλκόνια τους έτοιμα να σωριαστούν. Η περιοχή αυτή σήμερα σφύζει από οικοδομικές δραστηριότητες, αναπαλαιώσεις και ανακαινίσεις κτηρίων.

Διαβήκαμε την κεντρική λεωφόρο Rustaveli, που ξεκινά από την πλατεία της Ελευθερίας, περάσαμε από το παλιό κοινοβούλιο, τον Κήπο της Πρώτης Δημοκρατίας της Γεωργίας.

Καθίσαμε και απολαύσαμε τον καφέ μας σε κάποιο από τα πολλά και πανέμορφα καφέ. Κάναμε μια περιήγηση στην περιοχή με τα θερμά θειούχα λουτρά, που αποτελούν προορισμό για πολλούς τουρίστες. Ζηλέψαμε, που δεν μπορέσαμε να τα επισκεφτούμε, και αρκετοί από μας πήραμε ιδέες για ένα μελλοντικό ταξίδι ξεκούρασης και αναζωογόνησης.

Γκόρι

Η Γενέτειρα του Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Τζουγκασβίλι, γνωστότερου ως Στάλιν, είναι μια συνηθισμένη πόλη μεγέθους 50.000 κατοίκων, που επισκιάζεται όμως απόλυτα από το αφιερωμένο στον ηγέτη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης (Ε.Σ.Σ.Δ.) ομώνυμο μουσείο. Εκεί αναβιώνει η ιστορία της αλλά και η ιστορία του ψυχρού πολέμου, του κομμουνιστικού καθεστώτος και του κόμματος, μεγάλων παγκόσμιων πολιτικών προσωπικοτήτων και βεβαίως η διαδρομή του ιδιόρρυθμου Μπολσεβίκου, που έγινε φόβος και τρόμος ακόμη και των φίλων του.

Μοναστήρια και Μνημεία

Και στη Γεωργία επισκεφθήκαμε πολλά μοναστήρια, με τιμώμενη την Αγία Νίνα, η οποία κήρυξε γύρω στο 300 μ.Χ. τον χριστιανισμό στη Γεωργία. Χαρακτηριστικό των ιερών ναών της Γεωργίας είναι η λιτή εικονογράφησή τους και η αυστηρή τήρηση του πρωτοκόλλου ένδυσης των προσκυνητών.

Από τα μνημεία ξεχωρίζει η σπηλαιώδης Πόλη Uplistsihke (1000 π.Χ.), ερειπωμένη πια, λαξευμένη στον βράχο, από την εποχή του σιδήρου, ένα σύγχρονο μνημείο της UNESCO με υπέροχη θέα στον ποταμό Mtkvari. Εδώ ο αγαπητός μας Μάκης βοήθησε σχεδόν όλες τις κυρίες να περάσουν σώες από μια βραχώδη κακοτοπιά, που βέβαια αποτυπώθηκε σε φωτογραφικά ντοκουμέντα…

Την τελευταία μέρα είχαμε την ευκαιρία να δοκιμάσουμε κρασιά σε ένα από τα πιο διάσημα οινοποιεία της Γεωργίας. Η γευσιγνωσία πραγματοποιήθηκε στη μεγάλη σήραγγα κρασιού του Gvirabi, η οποία χρησιμοποιήθηκε κατά τη σοβιετική περίοδο για στρατιωτικούς σκοπούς. Η ξενάγησή μας εκεί έγινε από την Γεωργιανή ελληνόφωνη ξεναγό μας Κάτια, γεννημένη στην Ελλάδα.

Συνοπτικά, λοιπόν, το οδοιπορικό μας στην Αρμενία και Γεωργία ήταν μια πανέμορφη και αξέχαστη εμπειρία.

Τα ξενοδοχεία πανέμορφα και καθαρά, σε κεντρικά σημεία, ώστε να πηγαινοερχόμαστε εύκολα όποτε θέλαμε, με απολαυστική θέα, μερακλίδικα και πλούσια πρωινά και φιλόξενη ενέργεια.

Και φάγαμε απίστευτα! Στην Αρμενία γευτήκαμε λαχματζούν, παστουρμά, λαχανικά τουρσί, ωμούς κεφτέδες, ντολμάδες με αμπελόφυλλα, κεμπάπ και το περίφημο γλυκό ψωμί «gata», που μας συνόδευε και μας χόρταινε τη λιγούρα, κυκλοφορούσε σε κάθε σχεδόν ταξιδιωτική τσάντα και προσφερόταν από τον ένα στον άλλο: …Θέλεις γάτα; Πάρε μια γάτα… Είχαμε επίσης την ευκαιρία να απολαύσουμε ένα δείπνο μας σε ταβέρνα με παραδοσιακή μουσική, όπου χορέψαμε και διασκεδάσαμε με την ψυχή μας.

Το κλου της Αρμενίας ήταν ότι γίναμε θέμα στην τοπική τους τηλεόραση, σαν επισκέπτες σε παραδοσιακή, εξοχική ταβέρνα.

Στη Γεωργία γευτήκαμε τα περίφημα «κάλι», πουγκιά ζύμης με κιμά, περίπου σαν τα ραβιόλια, μελιτζάνα με καρύδια, σούπες, φασόλια, το «σατσίβι», μια σάλτσα καρυδιού, πολύ δυνατό γκουρμέ!… Και βέβαια το «χατσαπουρι», ένα είδος τυρόψωμου σαν πεϊνιρλί, που δεν έλειπε από καμιά τσάντα…

Πληρώσαμε σε «ντραμ» στην Αρμενία και σε «λάρι» στην Γεωργία και μάλλον νιώσαμε εύποροι σε σχέση με τις τοπικές οικονομίες των χωρών αυτών.

Περάσαμε υπέροχα, γνωρίσαμε δύο μάλλον άγνωστες στον μέσο τουρίστα χώρες με μακρά ιστορία και πολλές ιδιομορφίες, με λαούς προσιτούς και ευγενείς. Θα ξαναπηγαίναμε με χαρά!!!

Και θα κλείσω με το κλασικό…

Ίπι ίπι ούμε….

Σας ευχαριστούμε!!!

Θέλουμε και άλλη

Να ναι πιο μεγάλη !!!

Λ.Α.