Σε εξέλιξη είναι οι διαδικασίες για την θέσπιση του πρώτου κλιματικού νόμου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που έχει ως σκοπό να κατοχυρώσει νομοθετικά τον στόχο που τίθεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία — να καταστούν η οικονομία και η κοινωνία της Ευρώπης κλιματικά ουδέτερες έως το 2050.
Αυτό σημαίνει την επίτευξη μηδενικών καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για τις χώρες της ΕΕ συνολικά, κυρίως μέσω της μείωσης των εκπομπών, των επενδύσεων σε πράσινες τεχνολογίες και της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος.
Ο νόμος έχει ως σκοπό να εξασφαλίσει ότι όλες οι πολιτικές της ΕΕ θα συμβάλλουν στην επίτευξη του εν λόγω στόχου και ότι όλοι οι τομείς της οικονομίας και της κοινωνίας θα διαδραματίσουν τον ρόλο που τους αναλογεί.
Κομβικό ρόλο παίζει ο ενδιάμεσος στόχος για ουσιαστική μείωση των εκπομπών μέχρι το 2030, με τα προτεινόμενα ποσοστά να κινούνται από το 55%-65% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την μείωση εκπομπών στο 55%, το Ευρωκοινοβούλιο ψήφισε πρόσφατα το 60%, ενώ η πρόταση πολλών επιστημόνων και οργανώσεων του περιβαλλοντικού χώρου είναι για 65%. Οι διαφορές στα ποσοστά μπορεί να φαίνονται μικρές, αλλά είναι πολύ σημαντικές, γιατί θα επηρεάσουν ένα ευρύ φάσμα αποφάσεων και πολιτικών σε μια Ευρώπη, που έχει εσωτερικά πολλά αντικρουόμενα συμφέροντα.
Η διαδικασία που προβλέπεται είναι ξεχωριστές αποφάσεις για τους στόχους από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωκοινοβούλιο και την Σύνοδο των Ηγετών της Ε.Ε. ώστε στη συνέχεια μέσα από διαβούλευση να καταλήξουν σε μια συμφωνία, πριν από τη θέσπιση του πρώτου κλιματικού νόμου (μέχρι το τέλος του έτους), υποχρεωτικού για όλα τα κράτη μέλη.
Σύμφωνα με ειδησεογραφικές πληροφορίες, οι αρχηγοί των κρατών της Ε.Ε. προσανατολίζονται σε αποδοχή της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μείωση εκπομπών στο 55%, με κάποιες από της χώρες της Ανατολικής Ευρώπης ωστόσο να ζητούν χαμηλότερο ποσοστό. Όπως τονίζουν εκπρόσωποι των περιβαλλοντικών κινημάτων, είναι μια σημαντική αύξηση από το τρέχον ποσοστό του 40%, που όμως υπολείπεται σημαντικά των αναγκών για δραστική μείωση, εν όψει της ραγδαία επιδεινούμενης κλιματικής κρίσης.
Ακολουθούν σχετικές ανακοινώσεις του Ευρωπαϊκού Γραφείου Περιβάλλοντος και της Συμμαχίας για το Κλίμα στην Ελλάδα.
To Ευρωκοινοβούλιο σώζει την αξιοπιστία της κλιματικής πολιτικής της ΕΕ
Ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Γραφείου Περιβάλλοντος (EEB) 7/10/2020
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε σήμερα την αύξηση του στόχου της ΕΕ για το 2030 για μείωση των εκπομπών άνθρακα στο 60% σήμερα, προσεγγίζοντας την επιστημονική λογική και απομακρυνόμενο από πολιτικούς υπολογισμούς. Ωστόσο, αυτός εξακολουθεί να μην είναι ό,τι είναι απαραίτητο για την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης.
Στις 7 Οκτωβρίου οι ευρωβουλευτές ενέκριναν έναν στόχο μείωσης εκπομπών 60%, που πρέπει να επιτευχθεί έως το 2030 ως μέρος της εφαρμογής του πρώτου ευρωπαϊκού νόμου για το κλίμα.
Αυτό αντιπροσωπεύει μια σημαντική αύξηση από το 55% που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 17 Σεπτεμβρίου και συμβαδίζει με μια προηγούμενη ψηφοφορία της επιτροπής περιβάλλοντος του Κοινοβουλίου (ENVI). Ωστόσο, εξακολουθεί να είναι σημαντικά χαμηλότερο από το στόχο του 65% που πρότεινε ο ευρωβουλευτής Jytte Guteland και υποστηρίζεται από επιστημονικά στοιχεία και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.
Η ψηφοφορία πραγματοποιήθηκε μετά από μια δραματική εβδομάδα, όπου τα συντηρητικά κόμματα δεσμεύτηκαν να υποστηρίξουν τον λιγότερο φιλόδοξο στόχο που πρότεινε η Επιτροπή, προκαλώντας ανησυχίες ότι το Κοινοβούλιο ενδέχεται τελικά να υπονομεύσει τη δράση για το κλίμα.
Σε μια άλλη θετική σημείωση, το Κοινοβούλιο ψήφισε επίσης κατά της καταμέτρησης των διεθνών αντισταθμίσεων άνθρακα προς τον τελικό στόχο. Αυτό θα επέτρεπε στην ΕΕ να εξετάσει τη συμβολή περιβαλλοντικών σχεδίων, όπως η δενδροφύτευση στις αναπτυσσόμενες χώρες, ως τρόπος επίτευξης των δικών της κλιματικών στόχων. Οι πράσινες ομάδες απέρριψαν το σχέδιο ως τίποτα λιγότερο από ένα τρυκ και χαιρέτισαν την τελική ψηφοφορία.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναμένεται να επιβεβαιώσει επισήμως το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας αύριο. Οι αρχηγοί κρατών της ΕΕ θα συναντηθούν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την επόμενη εβδομάδα για να συζητήσουν τον στόχο, με σκοπό την επίτευξη τελικής θέσης τον Δεκέμβριο πριν ξεκινήσουν τις τριμερείς συζητήσεις με το Κοινοβούλιο και την Επιτροπή.
Η Barbara Mariani, αρμόδιο στέλεχος πολιτικής για το κλίμα και την ενέργεια στο Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος (EEB), δήλωσε:
«Η σημερινή ψηφοφορία αντιπροσωπεύει ένα φάρο ελπίδας για εκατομμύρια νέους Ευρωπαίους, που απαιτούν το δικαίωμά τους να ζουν σε έναν υγιή και ασφαλή πλανήτη. Δεν είναι ακόμα αρκετό, καθώς η επιστήμη μάς υπενθυμίζει ότι ένας στόχος 65%, που πρέπει να επιτευχθεί έως το 2030, δεν είναι μόνο απαραίτητος, αλλά και εφικτός.
Εάν το επιτρέψουμε, η αυξημένη δράση για το κλίμα θα βοηθήσει την Ευρώπη να δημιουργήσει περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας, ενώ θα κάνει τη βιομηχανία και την οικονομία μας πιο ανθεκτική. Προτρέπουμε τις κυβερνήσεις της ΕΕ να ακούσουν την επιστήμη και να διασφαλίσουν πολύ περισσότερες φιλοδοξίες για τον στόχο της ΕΕ.
Τον Δεκέμβριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποσχέθηκε να δώσει μια άνευ προηγουμένου σειρά μέτρων για την ενίσχυση της δράσης για το κλίμα. Ο Νόμος για το Κλίμα είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Οι ηγέτες της ΕΕ αποφασίζουν για το μέλλον μας!
Για το κλίμα και την κοινωνία, όχι για τις εταιρείες:
Συμβολική δράση της Συμμαχίας για το Κλίμα- ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ
Μέλη της Συμμαχίας για το Κλίμα πραγματοποίησαν δράση στις 14/10 στον Λευκό Πύργο στη Θεσσαλονίκη, με στόχο να δώσουν ένα ισχυρό μήνυμα στους Έλληνες και Ευρωπαίους ηγέτες, που συνεδριάζουν στις Βρυξέλλες αύριο και μεθαύριο.
Η Συμμαχία, μαζί με εκατομμύρια πολίτες, συλλογικότητες και οργανώσεις από όλη την Ευρώπη, ζητά από τους ηγέτες και την ΕΕ να βοηθήσουν τις κοινωνίες να ανακάμψουν από τις καταστροφικές συνέπειες του Covid-19 και την κλιματική κρίση, και όχι να δοθούν για άλλη μία φορά κονδύλια στη βιομηχανία των ορυκτών καυσίμων. Η δράση αυτή είναι μία από τις περισσότερες από 90 συνολικά δράσεις που πραγματοποιούνται σε 26 χώρες σε όλη την Ευρώπη, στο πλαίσιο των δράσεων για το Climate Care Uprising.
Η πανδημία του Covid-19 απέδειξε πόσο εύθραυστες είναι οι κοινωνίες και οι οικονομίες μας. Μας έδειξε ξεκάθαρα τη σύνδεση μεταξύ της κλιματικής κρίσης, της καταστροφής της βιοποικιλότητας και της ανθρώπινης υγείας. Ταυτόχρονα, η επιστήμη έχει ήδη μιλήσει: πρέπει να συγκρατηθεί η άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από τον 1,5°C.
Με τα τωρινά όμως δεδομένα, οδεύουμε προς το χειρότερο σενάριο για τη χώρα μας, δηλαδή την αύξηση της θερμοκρασίας άνω των 3,5°C. Αυτό θα σήμαινε αύξηση των καταστροφικών πυρκαγιών, εξαφάνιση των παράκτιων κοινοτήτων και ακτών, ξηρασία και ερημοποίηση.
Οι ηγέτες της ΕΕ έχουν τώρα την ευκαιρία να διορθώσουν τα κακώς κείμενα του παρελθόντος. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρόσφατα έκανε την αρχή προς τη σωστή κατεύθυνση, με την ψήφιση για μείωση των εκπομπών αερίων κατά 60% έως το 2030 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επίσης ζητάει από την ΕΕ και τα κράτη μέλη να καταργήσουν σταδιακά όλες τις άμεσες και έμμεσες επιδοτήσεις στα ορυκτά καύσιμα το αργότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025, ενώ υπογράμμισε την ανάγκη να συνεχιστούν οι προσπάθειες για την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας. Πρόσφατη έρευνα δημοσιογράφων-ερευνητών αποκαλύπτει ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις διαθέτουν ετησίως 137 δις ευρώ ως άμεσες ή έμμεσες επιδοτήσεις στα ορυκτά καύσιμα, και μεταξύ αυτών η Ελλάδα έχει ένα από τα πιο υψηλά κατά κεφαλή ποσά ενισχύσεων για τα ορυκτά καύσιμα.
Οι “κρυφές επιδοτήσεις” των ορυκτών καυσίμων στην Ελλάδα σύμφωνα με την έρευνα φτάνουν τα 4,9 δις ευρώ ετησίως και αντιστοιχούν σε 457 ευρώ κατά κεφαλή, από τον πιο υψηλό μέσο όρο σε ευρωπαϊκό επίπεδο[3].
Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 15 και 16 Οκτωβρίου, οι ηγέτες της ΕΕ θα συζητήσουν τους κλιματικούς στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την πρόοδο που έχει σημειωθεί σχετικά με την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας ως το 2050.
Είναι η στιγμή να πάρουν δύσκολες αποφάσεις ώστε να προστατεύσουν τους ανθρώπους και τον πλανήτη. Για τη χώρα μας, απαιτείται μία φιλόδοξη εθνική κλιματική πολιτική, η οποία θα αφήνει πίσω της την παραγωγή και χρήση ορυκτών καυσίμων, θα επενδύει με σωστό τρόπο στις ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας και θα παρέχει τις απαραίτητες εγγυήσεις για την προστασία του φυσικού μας πλούτου.
Την ίδια στιγμή, οι κρίσεις που αντιμετωπίζουν οι κοινωνίες μας είναι πολλές και αλληλένδετες. Τα πακέτα ανάκαμψης από την πανδημία πρέπει να έχουν στο επίκεντρο τον πολίτη και το κοινό καλό, και όχι το κέρδος λίγων.
Η πράσινη και δίκαιη ανάκαμψη οφείλει να έχει ως άξονες την οικοδόμηση μιας καλύτερης και πιο ανθεκτικής κοινωνίας, με καλύτερα συστήματα υγείας, πρότυπα απασχόλησης, κοινωνική και περιβαλλοντική προστασία, ισότητα, αλληλεγγύη σε ανθρώπους που έχουν ξεριζωθεί από τον τόπο τους και ίσες ευκαιρίες. Η κλιματική δικαιοσύνη δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την κοινωνική δικαιοσύνη.
Οι οργανώσεις της Συμμαχίας για το Κλίμα απαιτούν από τους ηγέτες της ΕΕ και ειδικά από την ελληνική κυβέρνηση να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και να αποφασίσουν τα εξής:
- Κανένας πόρος από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Recovery and Resilience Facility) και γενικότερα κανένας δημόσιος πόρος δεν πρέπει να κατευθυνθεί προς τα ορυκτά καύσιμα.
- Θέσπιση νόμου για το κλίμα με μείωση εκπομπών κατά 65% έως το 2030, σύμφωνα με την επιστήμη για τον 1,5°C. Όλα τα κράτη μέλη πρέπει να έχουν σχέδια και νομοθεσίες, με εθνικούς στόχους, που να διασφαλίζουν ότι η ΕΕ έχει επιτύχει πραγματική μείωση των εγχώριων εκπομπών κατά 65% έως το 2030 χωρίς διεθνείς αντισταθμίσεις.
- Προτεραιότητα στις επενδύσεις που φροντίζουν την οικολογία, την οικονομία και τις κοινότητές μας, που αγωνίζονται να ανακάμψουν από το πρόσθετο βάρος του Covid-19.
- Ακύρωση όλων των σχεδίων για έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων.
Οι οργανώσεις της Συμμαχίας για το Κλίμα:
‘Αρσις, Άνεμος Ανανέωσης, Αγρο-οικολογικό Δίκτυο, Ethelon, Φίλοι του Μόντε, Οικολογική Κίνηση Πάτρας, Greenpeace Greece, HIGGS, Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης, SOS Epirus – Δίκτυο Πολιτών Ενάντια στην Εκμετάλλευση Υδρογονανθράκων, Οργάνωση ΓΗ, Ελληνική Πλατφόρμα για την Ανάπτυξη, Γιατροί του Κόσμου, MEDASSET, SCI Hellas, Πολιτιστικός Σύλλογος Ελλάδας Πακιστάν, Πολιτιστικός Σύλλογος Ελλάδας Ινδίας, Πολιτιστικός Σύλλογος Ελλάδας Μπαγκλαντές.
Επιμέλεια: Γιώργος Βασιλακόπουλος