Με μια νέα εγκύκλιο, για την εξασφάλιση Κοινόχρηστων και Κοινωφελών χώρων, του Υφυπουργού Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος κ. Νικ. Ταγαρά γίνεται ένα ανεπαρκές, αλλά θετικό βήμα για την αντιμετώπιση του τραγικού προβλήματος, που αντιμετωπίζουν όχι λίγες πόλεις με τις συνεχείς απώλειες κοινοχρήστων και κοινωφελών χώρων λόγω δικαστικής άρσης της απαλλοτρίωσης. Η εγκύκλιος επεξηγεί αναλυτικά τα προβλεπόμενα στο άρθρο 92 ν. 4759/2020, Α’ 245.

Ανάμεσα στις πόλεις αυτές είναι η Πάτρα και το Αίγιο. Πλατείες χάνονται κάθε τόσο ή μένει ένα μικρό τμήμα του προβλεπόμενου χώρου, άλλες σώζονται (όπως η περίπτωση της λεγόμενης πλατείας Καλλιπάτειρας στην Αγυιά) την τελευταία στιγμή και μετά από πολυετή αγώνα των περιοίκων. Και όλα αυτά σε μια χώρα, που δεν αυξάνει, αλλά μειώνει τον πληθυσμό της. Είναι πραγματικά παράλογο να γίνονται οι πόλεις μας τσιμεντουπόλεις χωρίς αυτό να αντιστοιχεί έστω σε μια πιεστική ανάγκη στέγασης του πληθυσμού.

Η εγκύκλιος δίνει ένα λεπτομερές σύνολο από τεχνικές οδηγίες και στάδια εκτέλεσης απαραίτητων ενεργειών για την καταγραφή της κατάστασης σε κάθε Δήμο με όλα τα ουσιώδη τεχνικά, ποσοτικά (σε έκταση) και κυρίως νομικά χαρακτηριστικά του προβλήματος, όπως έχει διαμορφωθεί στον συγκεκριμένο Δήμο. Διότι προφανώς είναι άλλο να έχουν γίνει όλες οι νομικές ενέργειες εκ μέρους των πρώην ιδιοκτητών και να μην υπάρχει άλλη δυνατότητα από την καταβολή αποζημίωσης και άλλο να καταγράφονται περιπτώσεις αποζημιωμένων οικοπέδων, που παραμένουν στην κατοχή πρώην ιδιοκτητών.

Τα στοιχεία θα αντληθούν από βάσεις δεδομένων, που υπάρχουν πλέον, έστω και όχι συνολικά, όπως το Ελληνικό κτηματολόγιο, τα εγκεκριμένα σχέδια πόλης και ρυμοτομίας και άλλα συναφή.

Οι περιπτώσεις των απειλουμένων με απώλεια ακινήτων χωρίζονται σε:

 α) «χώροι, για τους οποίους έχει αρθεί η ρυμοτομική απαλλοτρίωση δυνάμει δικαστικής απόφασης και εκκρεμεί η τροποποίηση του σχεδίου».

β) «χώροι, για τους οποίους έχει υποβληθεί αίτηση άρσης της ρυμοτομικής απαλλοτρίωσης ή εκκρεμεί η έκδοση δικαστικής απόφασης περί της άρσης».

 γ) «χώροι, για τους οποίους έχει αυτοδικαίως αρθεί η ρυμοτομική απαλλοτρίωση, αλλά δεν έχει κατατεθεί αίτηση για την τροποποίηση του σχεδίου».

δ) «λοιποί χώροι, που δεν εμπίπτουν στις ανωτέρω περιπτώσεις».

Η τεκμηρίωση, που θα συνοδεύει τον βαθμό αναγκαιότητας να μπει σε προτεραιότητα κάθε περίπτωση, θα γίνεται βάσει των παρακάτω ενδεικτικών κριτηρίων (πρόσθετα κριτήρια μπορεί να βάλει ο κάθε Δήμος):

• Πληθυσμιακή πυκνότητα και κατ’ επέκταση εξυπηρετούμενος πληθυσμός, που θα συνδέεται με τον συγκεκριμένο χώρο.
• Κατηγορία και είδος Κοινόχρηστου ή Κοινωφελούς χώρου σε σχέση με το απαιτούμενο συνολικό πλήθος από τον πολεοδομικό σχεδιασμό.
• Απόστασή του από άλλο υλοποιημένο Κοινόχρηστο / Κοινωφελή χώρο.
• Υπολειπόμενο χρόνο για άρση αυτοδικαίως της απαλλοτρίωσης.
• Έκταση των ΚΧ και ΚΦ χώρων που απωλέσθησαν μετά από άρση απαλλοτρίωσης και τροποποίησης σχεδίου.

Η χρηματοδότηση της εκπόνησης του Επιχειρησιακού σχεδίου μπορεί να γίνει μέσω του «Πράσινου Ταμείου» βάσει πίνακα αμοιβών ανάλογα με τον πληθυσμό κάθε Δήμου.

Υποθέτουμε ότι οι Δήμοι Πατρέων και Αιγιαλείας δεν θα χάσουν αυτή την ευκαιρία για μια προτεραιοποιημένη απεικόνιση ενός από τα μεγαλύτερα προβλήματα ποιότητας ζωής που αντιμετωπίζουμε.

Επαναλαμβάνουμε όμως ότι δεν αρκεί το βήμα αυτό.

Χρειάζεται ΔΡΑΣΤΙΚΗ αλλαγή νοοτροπίας έναντι του προβλήματος. Μόνο αν μετακινηθούμε από τη λογική της διεκδίκησης (και μόνο) κονδυλίων από το κράτος για να πληρώσουμε τις αποζημιώσεις, που δεν θα είναι ΠΟΤΕ αρκετά, και προχωρήσουμε σε τολμηρές λύσεις ανταλλαγής γης μέσω τράπεζας γης, σε συνεννόηση με την Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου, την αξιοποίηση υπαρκτών πολεοδομικών εργαλείων, όπως η πολεοδομική αναμόρφωση προβληματικών περιοχών εγκεκριμένων σχεδίων πόλεως (αρ. 15 , ν. 2508/97), τη μεταφορά συντελεστή και φυσικά τη διεκδίκηση αυξημένων πόρων από το Πράσινο ταμείο, θα μπορέσουμε να αποτρέψουμε μια σοβαρή πολεοδομική υποβάθμιση, που στην πραγματικότητα θα έχει γίνει για το τίποτα.

Γιώργος Κανέλλης