Στις 21-25 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε η τρίτη και τελική διεθνής εκπαιδευτική συνάντηση του προγράμματος Agents of change: Young Voices for the Future (Παράγοντες Αλλαγής: Νεανικές Φωνές για το περιβάλλον) στην Ταραγκόνα της Ισπανίας. Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί μια σύμπραξη Ελλάδας – Τουρκίας – Ισπανίας, οι οποίες εκπροσωπούνται από πέντε οργανισμούς. Οι οικοδεσπότες αυτή τη φορά ήταν η ισπανική μη κυβερνητική οργάνωση Globers, η οποία και ετοίμασε ένα εξαιρετικό πρόγραμμα, που μοιράστηκε στις πόλεις Ταραγκόνα, Κομαρούγκα, Σίτζες και Βαρκελώνη. Κάθε προορισμός ήταν και ένας σταθμός για την περιβαλλοντική εκπαίδευση, αλλά και μια αξέχαστη πολιτιστική εμπειρία. Ο σκοπός της συνάντησης ήταν η συλλογή υλικού για την εκπαιδευτική διαδικτυακή πλατφόρμα, η οποία αποτελεί και το παραδοτέο του έργου και απευθύνεται σε δασκάλους και καθηγητές, που επιθυμούν να κάνουν περιβαλλοντική εκπαίδευση στα σχολεία τους.
Το πρόγραμμά μας ξεκίνησε στα γραφεία της οργάνωσης, όπου ενημερωθήκαμε αναλυτικά για τις δραστηριότητες της οργάνωσης και μέσα από ασκήσεις Ενδυνάμωσης-Ομάδας μάς δόθηκε η ευκαιρία να παρουσιάσουμε τους δικούς μας οργανισμούς, τις διαφορετικές καταβολές μας στο χώρο της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και να θέσουμε τους στόχους της συνάντησης. Το πνεύμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συνεργασίας ήταν πολύ ζωντανό, αφού χωρίς το Erasmus+ πρόγραμμα δεν θα φανταζόμασταν στο ίδιο τραπέζι εκπαιδευτικούς της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μαζί με ακτιβιστές, γεωλόγους, βιολόγους, συγγραφείς project, πρώην στρατιωτικούς και ασφαλιστές, που τους κέρδισε το περιβάλλον, υποψήφιους διδάκτορες σπουδών φύλου και ψυχολογίας.
Στους στόχους της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης δεν περιλαμβάνεται μόνο η μετάδοση στείρας γνώσης για το πώς λειτουργεί το περιβάλλον, στις μέρες μας η περιβαλλοντική εκπαίδευση αποτελεί ένα ζωτικό κλάδο της εκπαίδευσης και λαμβάνουμε υπόψη μας με ευαισθησία ποιος είναι ο αποδέκτης αυτής της γνώσης και επιστρατεύουμε διάφορα μέσα με τη βοήθεια επιστημών και της τεχνολογίας, προκειμένου ο αποδέκτης μας όχι μόνο να πάρει το μήνυμα, αλλά να γίνει δικό του. Η κατασκευή μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας δεν εξυπηρετεί μόνο το σκοπό της ευκολίας, μιας και οποιοσδήποτε, όπου κι αν βρίσκεται, έχει πρόσβαση μέσω διαδικτύου, αλλά επιπλέον με τη κατάλληλη κατασκευή μπορούμε να μετατρέψουμε τη γνώση σε παιχνίδι ή να δώσουμε μια πιο κατάλληλη μορφή για ειδικές κοινωνικές ομάδες. Η επαφή με τη φύση δε, κρίνεται απαραίτητη για την δημιουργία της περιβαλλοντικής συνείδησης.
Οι σύγχρονοι εκπαιδευτικοί, σύμμαχοι με τις ομάδες εργασίας επαγγελματιών με διαφορετικές καταβολές και γλώσσα, επικεντρώνονται στη βιωματική εκπαίδευση και η Ισπανία είναι από τους πρωτοπόρους στην Ευρώπη για τέτοιες πρακτικές. Όλοι οι επαγγελματίες που μας μίλησαν αναφέρονταν πάντα σε πρακτικές μεθόδους και παιχνίδια, όπως και στην ίσης σημασίας προσπάθεια να ενημερώσουν τις τοπικές αρχές και την κυβέρνηση για τα προβλήματα του περιβάλλοντος και την σημασία της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε μια εποχή που η κλιματική αλλαγή μονοπωλεί τους τίτλους των ειδήσεων.
Στην Κομαρούγκα – όπου και εδρεύει η οργάνωση – παρακολουθήσαμε την παρουσίαση των πρότζεκτ Διατήρησης του θαλάσσιου περιβάλλοντος MarSIus και CoMARnity, αλλά και ενός τοπικού προγράμματος για τη διατήρηση αμμοθινών στην περιοχή Ρόντα Ντε Μπαρά, την οποία και επισκεφθήκαμε αργότερα. Οι αμμοθίνες είναι εύθραυστα περιβάλλοντα, που σήμερα απειλούνται επικίνδυνα. Η διατήρηση αυτών των περιβαλλόντων δεν αποσκοπεί μόνο στη διατήρηση της φυσικής τους ομορφιάς. Οι κορυφογραμμές των παράκτιων αμμοθινών, συνήθως παράλληλες προς την ακτογραμμή, προστατεύουν το παράκτιο μέτωπο από τη διάβρωση και σταθεροποιούν το προφίλ του, αμβλύνοντας έτσι τη διαβρωτική δράση των καταιγίδων. Οι αμμόλοφοι αποτελούν ενδιαιτήματα με ακραίες περιβαλλοντικές συνθήκες (μεγάλες μεταβολές στη θερμοκρασία του υποστρώματος, υψηλός βαθμός αλατότητας και χαμηλή διαθεσιμότητα νερού, αστάθεια, υψηλή έκθεση στις παράκτιες κακοκαιρίες κ.λπ.) Το γεγονός αυτό καθορίζει ότι τα έμβια όντα που ζουν σε αυτούς είναι ιδιαίτερα εξειδικευμένα, όντας τόσο μοναδικά και σπάνια όσο και το ίδιο το περιβάλλον.
Επιπλέον επισκεφθήκαμε το Center d’Estudis del Mar Sitges (CEM) στο Σίτζες, μια μονάδα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης της περιφέρειας Βαρκελώνης, που από το 1983 επικεντρώνεται στη διάδοση, την ευαισθητοποίηση και την περιβαλλοντική συμμετοχή, ώστε η διατήρηση και η προστασία να είναι συμβατές με τη σεβαστή δημόσια χρήση. Εκεί ξεναγηθήκαμε στην έκθεση «Θαλάσσιο Περιβάλλον & Ακτές», που σκοπό έχει να γνωρίσουμε το θαλάσσιο περιβάλλον του Σίτζες, το οποίο αποτελεί και μέρος του Δικτύου Natura 2000. Η έκθεση συμπληρώνεται από την οπτικοακουστική εμπειρία Ποσειδώνια Experience.
Μία από τις στάσεις ήταν το La Fàbrica del Sol, το οποίο είναι ένας χώρος στη Βαρκελώνη, που στηρίζεται από τον τομέα οικολογίας, αστικότητας και κινητικότητας του δημοτικού συμβουλίου της Βαρκελώνης. Το κτήριο λειτουργεί με οικολογικά στάνταρ αξιοποιώντας τη γεωθερμία, τον ήλιο και το βρόχινο νερό, παρέχει υπηρεσίες, όπως Παροχή συμβουλών σε θέματα αστικής οικολογίας και βιωσιμότητας, Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, υπηρεσία τεκμηρίωσης περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.
Οι οικοδεσπότες μας κάλεσαν και εκπρόσωπους του Anèl-lides (ένας Καταλανικός οργανισμός αφιερωμένος στη διάδοση και τη θαλάσσια περιβαλλοντική εκπαίδευση), προκειμένου να μας παρουσιάσουν το έργο τους για τη διατήρηση της Ποσειδωνίας. Το κοινό, στο οποίο απευθύνονται και οι υπηρεσίες, διευρύνεται και διαφοροποιείται, όπως και το προφίλ των προγραμμάτων που σχεδιάζουν. Το μήνυμά τους ήταν: « Όπως και η θάλασσα, η γνώση δεν έχει σύνορα και πρέπει να φτάνει σε όλους». Το Anellids, σύμβολο του οργανισμού είναι μια κόκκινη Serpula, μία από τα πιο όμορφες που μπορούν να βρεθούν στις ακτές της Καταλονίας.
Τέλος στο πενταήμερο πρόγραμμα μας επισκεφθήκαμε το μουσείο για τη Διαφύλαξη της Ναυτικής Ζωής στη Ταραγκόνα. Το λιμάνι Ταραγκόνας έχει αφιερώσει τις εγκαταστάσεις της προβλήτας Costa σε αστικές και πολιτιστικές χρήσεις και έχει αναλάβει την ανάκτηση και τη διαφύλαξη της ναυτικής ζωής και της λιμενικής κληρονομιάς των ακτών. Εκεί, έξω από το μουσείο αποχαιρετισθήκαμε και υποσχεθήκαμε να διατηρήσουμε τους δεσμούς φιλίας και συνεργασίας που σχηματίσαμε.
Γεωργία Θανοπούλου
