Οι ενέργειες και πρωτοβουλίες της ΟΙΚΙΠΑ για την αποκατάσταση της κατεστραμμένης λουρονησίδας στη λιμνοθάλασσα Κοτυχίου φαίνεται πως ενεργοποίησαν την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, η οποία μετά από απραξία μηνών δεσμεύτηκε να συμβάλει στην επίλυση του προβλήματος.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων (2-2-2022) η ΟΙΚΙΠΑ απέστειλε ανοιχτή επιστολή προς τον Περιφερειάρχη Δυτικής Ελλάδας κ. Νεκτάριο Φαρμάκη και το Δήμαρχο Ανδραβίδας-Κυλλήνης κ. Ιωάννη Λέντζα, μιας και οι έγγραφες ενέργειες-επιστολές, τόσο δικές μας όσο και του Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων Κοτυχίου-Στροφυλιάς και Κυπαρισσιακού Κόλπου δεν απέδωσαν το παραμικρό για την προστασία της λιμνοθάλασσας Κοτυχίου, η οποία κινδυνεύει με ολοκληρωτικό αφανισμό.
Η επιστολή μας, που έτυχε ευρείας δημοσιότητας στα τοπικά ΜΜΕ, έντυπα και ηλεκτρονικά, προκάλεσε την αντίδραση της Περιφέρειας και με πρωτοβουλία του Αντιπεριφερειάρχη Ηλείας διοργανώθηκε τηλεδιάσκεψη για το θέμα στις 7-2-2022. Στην τηλεδιάσκεψη συμμετείχαν οι Αντιπεριφερειάρχες κ.κ. Βασίλειος Γιαννόπουλος (Ηλείας), και Τάκης Πάπαδόπουλος (Συντονισμού Διοίκησης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης) ο σύμβουλος του Περιφερειάρχη κ. Μητρογιώργος, ενώ τον Φορέα Διαχείρισης εκπροσώπησαν ο Πρόεδρος Νίκος Καραβάς, ο Γραμματέας Θωμάς Κουτρούμπας (ως εκπρόσωπος της ΟΙΚΙΠΑ) και η συντονίστρια κ. Γεωργία Καραμπέρου. Συμμετείχε επίσης ο κ. Βασίλειος Παπαδόπουλος εκ μέρους της ομάδας του ΕΛΚΕΘΕ που εκπόνησε τη μελέτη αποκατάστασης της λουρονησίδας.
Οι εκπρόσωποι του Φορέα αναφέρθηκαν στις ενέργειες που έχει καταβάλει ο Φορέας για την οριστική και με επιστημονικό τρόπο αντιμετώπιση του προβλήματος (μελέτη, οριοθέτηση αιγιαλού, εξασφάλιση χρηματοδότησης) και ζήτησαν την υπογραφή Προγραμματικής Σύμβασης με την Περιφέρεια, προκειμένου να εκπονηθεί η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), που είναι απαραίτητη για την δημοπράτηση του έργου.
Ο Αντιπεριφερειάρχης Π.Ε. Ηλείας κ. Γιαννόπουλος τόνισε ότι «…στόχος της Περιφερειακής Αρχής δεν είναι απλά η συνδρομή στον Φορέα για την διεκπεραίωση διαδικαστικών θεμάτων, αλλά η υλοποίηση του έργου και η διάσωση της Λιμνοθάλασσας Κοτυχίου, με ουσιαστικές παρεμβάσεις, καθώς αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους προστατευόμενους βιοτόπους της χώρας (Συνθήκη Ramsar) με πολλαπλά οφέλη για την Ηλεία και συνολικά για την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας».
Τόνισε, ωστόσο, ότι βασικές προϋποθέσεις για την υπογραφή της Προγραμματικής Σύμβασης είναι η διασφάλιση νομικών, διοικητικών και τεχνικών ζητημάτων από τις αρμόδιες Νομικές και Τεχνικές Υπηρεσίες της ΠΔΕ, προκειμένου να μην «απειληθεί» η συνεργασία μεταξύ Περιφέρειας και Φορέα και κυρίως η υλοποίηση του έργου. Επανέλαβε ότι επιθυμία και στόχος του ιδίου προσωπικά, όπως και βούληση της Περιφερειακής Αρχής, είναι η ολοκλήρωση του έργου, κάτι που επιβεβαίωσε στην τοποθέτησή του και ο Αντιπεριφερειάρχης κ. Τάκης Παπαδόπουλος, σημειώνοντας ότι μετά από καθυστερήσεις ετών, με την παρούσα Περιφερειακή Αρχή γίνεται η αρχή.
Καταλυτική ήταν η παρουσία και τοποθέτηση του εκπροσώπου του ΕΛΚΕΘΕ κ. Βασίλη Παπαδόπουλου στη διαδικτυακή σύσκεψη, ο οποίος χαρακτήρισε οριακή την κατάσταση του Κοτυχίου λέγοντας χαρακτηριστικά: «Ή το σώζουμε ή το κλαίμε! Η επόμενη κακοκαιρία πολύ πιθανόν να ενώσει το Κοτύχι με τον Κυλλήνιο κόλπο». Αναμένουμε λοιπόν την υλοποίηση των δεσμεύσεων.
Το τέλος Φεβρουαρίου τέθηκε ως το χρονικό όριο για τη διερεύνηση των νομικών, διοικητικών και τεχνικών ζητημάτων, προκειμένου να προχωρήσει η υπογραφή της Προγραμματικής Σύμβασης και στη συνέχεια η εκτέλεση του έργου, όπως ορίζει η επιστημονική μελέτη του ΕΛΚΕΘΕ και όχι με παράνομα και καταστροφικά μπαζώματα, όπως έγινε στο παρελθόν.
Θα παρακολουθούμε το θέμα ελπίζοντας να μην χρειαστεί ξανά η παρέμβασή μας.
Οριακή πλέον η αντοχή της λιμνοθάλασσας Κοτυχίου!
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ κ. ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΕΛΚΕΘΕ*
Με αφορμή τη συμμετοχή και τοποθέτηση του κ. Β. Παπαδόπουλου στην τηλεδιάσκεψη για το Κοτύχι και με δεδομένη τη βαθιά του γνώση για το θέμα, ζητήσαμε να απαντήσει στις ερωτήσεις μας για το μέλλον της πολύπαθης λιμνοθάλασσας και την προοπτική αποκατάστασης της κατεστραμμένης λουρονησίδας.
κ. Παπαδόπουλε, ποια είναι η σημερινή κατάσταση της λουρονησίδας του Κοτυχίου και πόσο έχει διαφοροποιηθεί από τότε που το ΕΛΚΕΘΕ παρέδωσε τη μελέτη του;
Το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών παρέδωσε την τεχνική έκθεση με την αποτίμηση της κατάστασης και τις προτεινόμενες παρεμβάσεις αποκατάστασης της λουρονησίδας της Λιμνοθάλασσας του Κοτυχίου το Νοέμβριο του 2015. Η μελέτη εκτίμησε πως οι παράγοντες που συντελούν στη διάβρωση των ακτών της βορειοδυτικής Πελοποννήσου και κατ’ επέκταση και στη χρόνια εξασθένηση της λουρονησίδας είναι:
α) η φυσική αλλαγή της κοίτης και του εκβολικού συστήματος του Πηνειού ποταμού προς νότο, στο βόρειο τμήμα του Κυπαρισσιακού Κόλπου πριν από περίπου 3 αιώνες, β) οι ανθρωπογενείς παρεμβάσεις στο απορροϊκό σύστημα των ποταμο-χειμάρρων, με διευθετήσεις και παροχετεύσεις για κάλυψη αναγκών άρδευσης των καλλιεργούμενων εκτάσεων, γ) οι ανθρωπογενείς παρεμβάσεις με έργα επί της ακτής, όπως το αλιευτικό καταφύγιο του Αγ. Παντελεήμονα, τα οποία έχουν ανασχέσει την παράκτια μετακίνηση των ιζημάτων και δ) οι αμμοληψίες από τις παραλίες της περιοχής για οικοδομικές εργασίες.
Οι παραπάνω παράγοντες προφανώς υφίστανται και σήμερα και σε συνδυασμό με επεισοδιακού χαρακτήρα ακραία καιρικά φαινόμενα (υψηλός κυματισμός από την πλευρά της θάλασσας και άνοδος της στάθμης του νερού εντός της λιμνοθάλασσας από πλημμυρικά φαινόμενα) προκαλούν τη διάσπαση της λουρονησίδας και την άμεση επικοινωνία της με τον Κυλλήνιο Κόλπο. Δυστυχώς, από το 2015 μέχρι σήμερα έχουμε επανάληψη τέτοιων επεισοδίων με τελευταίο αυτό του Νοεμβρίου του 2021. Η σύγκριση της σημερινής κατάστασης της λουρονησίδας με αυτή του 2015 είναι αποκαλυπτική του μεγέθους του προβλήματος και της οριακής πλέον αντοχής της στις πιέσεις που δέχεται στα επεισόδια ακραίων καιρικών φαινομένων που επαναλαμβάνονται σχεδόν κάθε χειμώνα. Προσωπικά, θεωρώ ότι μια πλήρης αποδόμηση της λουρονησίδας σε εκτεταμένα πλέον τμήματά της μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή με πιθανότατα μη αναστρέψιμα αποτελέσματα.
Μπορείτε να μας δώσετε συνοπτικά τη φιλοσοφία της πρότασής σας για την αποκατάσταση της λουρονησίδας;
Η πρόταση του ΕΛΚΕΘΕ για την αποκατάσταση της λουρονησίδας ενέχει 2 συνιστώσες με διαφορετικό χρονικό ορίζοντα. Η πρόταση για άμεση ενίσχυση της λουρονησίδας προτείνεται να γίνει με απόληψη φερτών υλών από τον ποταμό Πηνειό, που σωρεύονται κυρίως πριν την εκβολή του στην τεχνητή λίμνη στην περιοχή του Αγραπιδοχωρίου. Εκεί υπάρχει μεγάλο απόθεμα χονδρόκοκκων ιζημάτων, που μπορεί σχετικά εύκολα να μεταφερθεί και να αποτεθεί σε σημεία της λουρονησίδας με τον κυματισμό κατόπι να διαμορφώσει φυσικά χωρίς περαιτέρω παρεμβάσεις τη διαμόρφωσή τους στο μέτωπο της λουρονησίδας. Είναι μια λύση φιλική προς το περιβάλλον με άμεσα αποτελέσματα. Από μόνη της όμως δεν αρκεί να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα της λουρονησίδας σε βάθος χρόνου. Θα πρέπει να σταματήσουν με κάθε τρόπο οι αμμοληψίες στην ευρύτερη περιοχή. Και ο ποταμός Βέργας, που σήμερα εκβάλλει μέσα στη λιμνοθάλασσα του Κοτυχίου, να επανέλθει στη φυσική του εκβολή, στον Κυλλήνιο Κόλπο. Η επαναφορά του θα έχει διπλό ευεργετικό αποτέλεσμα για τη λιμνοθάλασσα: θα αποφεύγονται τα έντονα πλημμυρικά φαινόμενα και η μεγάλη άνοδος της στάθμης του νερού εντός της λιμνοθάλασσας, καθώς και η πρόσχωση στο εσωτερικό της, που μειώνει συνεχώς τον ωφέλιμο όγκο της και οι φερτές ύλες του ποταμού, που θα αποτίθενται στη θάλασσα, θα συμβάλλουν και στο κτίσιμο μιας υγιούς λουρονησίδας.
Θεωρείται ότι απαιτείται επικαιροποίηση της μελέτης σας; Είναι αρκετή σήμερα η μεταφορά υλικού από τον Πηνειό ή χρειάζεται η λήψη και άλλων μέτρων;
Νομίζω πως η απάντηση σε αυτή την ερώτηση εμπεριέχεται στις απαντήσεις των δύο προηγουμένων. Η κατάσταση δεν έχει αλλάξει σε ό,τι αφορά στις αιτίες της εξασθένησης της λουρονησίδας. Συνεπώς και τα άμεσα, αλλά και τα σε βάθος χρόνου μέτρα που προτείνονται εξακολουθούν να παραμένουν αμετάβλητα. Οποιαδήποτε επικαιροποίηση της υπάρχουσας μελέτης, κατά τη γνώμη μου θα κατέληγε ακριβώς στα ίδια συμπεράσματα. Το θέμα δεν είναι η επικαιροποίηση, αλλά η επείγουσα χορήγηση «βοήθειας» στη λουρονησίδα.
Στην πρόσφατη διαδικτυακή σύσκεψη, που διοργάνωσε η Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (ΠΔΕ), τονίσατε πως ενδέχεται με μια νέα κακοκαιρία το Κοτύχι να ενωθεί με τον Κυλλήνιο κόλπο. Πόσο πιθανό είναι να συμβεί κάτι τέτοιο; Είστε αισιόδοξος για την πορεία του έργου μετά και την πρόσφατη δέσμευση της ΠΔΕ για υπογραφή Προγραμματικής Σύμβασης με τον Φορέα Διαχείρισης;
Το πόσο πιθανό είναι να συμβεί η ενοποίηση της λιμνοθάλασσας με την ανοικτή θάλασσα είναι κάτι που διαπιστώνεται δια γυμνού οφθαλμού. Κάθε χειμώνα έχουμε 2-3 ακραία φαινόμενα. Αυτό δεν προβλέπεται να αλλάξει. Και είδατε τι έγινε την τελευταία φορά. Είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα ξαναγίνει. Και κάθε φορά τα αποτελέσματα θα είναι ακόμη πιο δυσμενή. Δεν χρειάζεται πολλή επιστήμη εδώ, οι άνθρωποι της λιμνοθάλασσας το γνωρίζουν βιωματικά.
Όσον αφορά στο αν είμαι αισιόδοξος: Θέλω να είμαι απόλυτα ειλικρινής. Μετά από 6 και πλέον χρόνια από τη στιγμή που παραδόθηκαν οι προτάσεις μας δεν έχει γίνει κάτι στην πράξη. Αυτό είναι από μόνο του ένα κακό σημάδι και κάνει τον καθένα, και όχι μόνο εμένα, επιφυλακτικό για το τι μπορεί να συμβεί από εδώ και πέρα. Από την άλλη υπάρχει τώρα το δεδομένο πως όλοι οι εμπλεκόμενοι γνωρίζουν πολύ καλά και τις αιτίες αλλά και τις συνέπειες μιας ακόμη αδράνειας. Θεωρώ σημαντική τη δέσμευση της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας και του Αντιπεριφερειάρχη Ηλείας για ανάληψη άμεσης δράσης μέσω της προγραμματικής σύμβασης με τον Φορέα Διαχείρισης. Περιμένουμε όλοι νομίζω τα έργα και δεν χρειάζονται άλλα λόγια…
Θα θέλατε να προσθέσετε κάτι άλλο;
Θα ήθελα να κλείσω με μια γενική διαπίστωση που μας βαραίνει όλους τους εμπλεκόμενους ανεξαιρέτως: Περιφέρεια, Δήμο, Φορέα, τον Αλιευτικό συνεταιρισμό και τους κατοίκους της περιοχής. Ενώ η περιοχή είναι προστατευόμενος υγροβιότοπος υψηλής περιβαλλοντικής, αλλά και οικονομικής αξίας, η εικόνα που αντικρίζει ο επισκέπτης είναι απογοητευτική. Φανερώνει μια περιοχή σε πλήρη εγκατάλειψη. Κυρίως από το θλιβερό θέαμα των σκουπιδιών και των πλαστικών κατά μήκος της λουρονησίδας. Σε μια περιοχή μάλιστα ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας. Ας κάνουμε κάτι και για αυτό…
Σας ευχαριστώ θερμά, που μου δώσατε τη δυνατότητα να βάλω κι εγώ ένα μικρό λιθαράκι μέσω αυτής της συνέντευξης σε αυτή τη σημαντική προσπάθεια, που ελπίζω να έχει αυτή τη φορά τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.
*Ο κ. Παπαδόπουλος είναι Ειδικός Λειτουργικός Επιστήμονας Α΄ βαθμίδας στο Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας του ΕΛΚΕΘΕ υπεύθυνος για το Γραφείο Δυτικής Ελλάδας.
