Περιγραφή συμβάντων, παράθεση δεδομένων
Ολική σχεδόν καταστροφή και γεωλογική αποδόμηση από ανθρώπινες δραστηριότητες διαπιστώθηκε μετά από επιτόπια επίσκεψη που πραγματοποιήσαμε κατόπιν πληροφοριών στο Βόρειο τμήμα της λουρονησίδας της λιμνοθάλασσας του Κοτυχίου στην Ηλεία.
Η ενέργειες φαίνεται να πραγματοποιήθηκαν και ολοκληρώθηκαν την πρώτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου του 2012 και στις οποίες σύμφωνα με τα αποτυπώματα που βρέθηκαν στην άμμο συμμετείχαν δύο ή περισσότερα βαρέως τύπου εξορυκτικά ή χωματουργικά οχήματα.
Η γεωλογική αποδόμηση σαθροποίηση και καταστροφή του βόρειου τμήματος της λουρονησίδας προφανώς πραγματοποιήθηκε προκειμένου να επιτευχθούν οι παρακάτω στόχοι:
Α) Σταθεροποίηση και ενίσχυση μικρού τμήματος της λουρονησίδας όπου σε περιπτώσεις μεγάλης κακοκαιρίας με την παλινδρόμηση του χειμέριου κύματος η θάλασσα έρχεται σε επαφή με τη λιμνοθάλασσα ή και το αντίθετο, Ροή δηλαδή των νερών της λιμνοθάλασσας προς τη θάλασσα συνήθως χαμηλής έντασης σε περιπτώσεις υπερχείλισης της πρώτης. Το συγκεκριμένο τμήμα έχει μήκος 36 έως 53 μέτρων κυμαινόμενο από έτος σε έτος, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν και με την τάση τελευταία να εμφανίζεται το πρόβλημα κάπως πιο έντονα. Στη συνέχεια ξαναχτίζεται ο φραγμός με φυσικό τρόπο με την παράλληλη εκτροπή και εναπόθεση ιζημάτων και αντικειμένων, πάλι με την ε ενέργεια των κυμάτων και του αέρα. Η αιτία της αστάθειας αυτής στο συγκεκριμένο τμήμα της λουρονησίδας προσδιορίζεται στις συστηματικές αμμοληψίες του παρελθόντος από την ευρύτερη περιοχή και που ανάγονται σε βάθος δεκαετιών. Συγκεκριμένα αφαιρούσαν την άμμο όπου συσσωρευόταν από τον αέρα στα παραλιακά τμήματα καλλιεργούμενων εκτάσεων βορείως της λουρονησίδας και τη μετέφεραν προς πώληση. Η άμμος όμως αυτή κανονικά έπρεπε να παραμένει εκεί ως φυσική αποθήκη οπότε μεταφερόμενη με τον Βόρειο άνεμο και με τα κύματα να εναποτίθεται στη λουρονησίδα αναδομώντας κάθε σημείο που διαβρώνεται. Αμμοληψίες όμως συνεχίζονται έως σήμερα κυρίως από ιδιώτες, ακόμα και επάνω στην λουρονησίδα εξαφανίζοντας ολόκληρους αμμόλοφους. Το πρόβλημα το επιτείνουν σήμερα και τα τροχοφόρα που κινούνται επάνω σαθροποιώντας το έδαφος και καταστρέφοντας τα αλόφυτα, την αμμόφιλη, καθώς και τη ξυλώδη βλάστηση που προστατεύουν την λουρονησίδα από την διάβρωση.
Β) Εκτροπή προς τη θάλασσα των γλυκών νερών του βορειότερου ρέματος προκειμένου να μειωθεί η μεταφορά και εναπόθεση ιζημάτων και τη δημιουργία προσχώσεων στη λιμνοθάλασσα.
Αυτές οι δύο ενέργειες όμως απ’ ότι διαπιστώθηκε έγιναν τελείως ερασιτεχνικά, και χωρίς καμία ειδική περιβαλλοντική και υδρογεωλογική μελέτη σύμφωνα με όσα προβλέπονται σε αυτές τις περιπτώσεις. Έτσι δεν ελήφθη υπ’ όψη απολύτως καμία παράμετρος σε ότι αφορά τις όποιες αρνητικές επιπτώσεις θα είχαν οι συγκεκριμένες ενέργειες στο καθεστώς της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής. Εδώ αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι οι συγκεκριμένες ενέργειες ταυτίζονται άμεσα με προφορικές υποδείξεις αλιεργατών και άλλων μη ειδικευμένων που σχετίζονται με την οικονομική εκμετάλλευση της λιμνοθάλασσας, και που από χρόνια ζητούσαν την πραγματοποίηση τέτοιων έργων.
Συνέπεια λοιπόν όλων αυτών είναι όσα περιγράφονται παρακάτω αναλυτικά και που αφορούν μεγάλες και σε κάποιες περιπτώσεις ανεπανόρθωτες βλάβες σε προστατευόμενα είδη πανίδας, χλωρίδας, οικοσυστημάτων, καθώς και την υδρογεωλογία της περιοχής.
Α) Η ανακατασκευή της λουρονησίδας:
1) Έγινε σε λάθος χρονική περίοδο με αποτέλεσμα να καταστραφούν φωλιές των θαλασσίων χελωνών του είδους Carettacaretta, που βεβαιωμένα φωλεοποιούν στη Β΄ λουρονησίδα της λιμνοθάλασσας του Κοτυχίου. Σύμφωνα με στοιχεία του Συλλόγου για την προστασία της Θαλάσσιας χελώνας «ΑΡΧΕΛΩΝ», κάθε χρόνο η συγκεκριμένη θέση φιλοξενεί κατά μέσο όρο 11 φωλιές όπου αποτελούν το 19 % – 24% των φωλιών που εναποθέτονται στις παραλίες του ευρύτερου βιότοπου Στροφυλιάς – Κοτυχίου. Ο κύριος όγκος των νεοσσών εξέρχεται από τις φωλιές κατά τους μήνες Σεπτέμβριο και Οκτώβριο, έτσι λοιπόν εκτιμάται ότι σχεδόν τίποτε δεν γλύτωσε. Την ίδια τύχη σίγουρα είχαν και κάποιες λίγες φωλιές γραμμωτής νεροχελώνας Mauremys caspica όπου συμβαίνει να φωλεοποιούν εκεί καθώς και κρασπεδωτής χελώνας, (Testudo marginata), όπου μικρός αριθμός ατόμων του είδους περίπου 15, ενδημούσε στο βορειότερο τμήμα της λουρονησίδας. Με τη συγκεκριμένη ενέργεια ενδεχομένως να έχουν φονευθεί ενήλικα και νεαρά άτομα του είδους.
2) Καταστράφηκε ολοκληρωτικά και το τελευταίο τμήμα της αποικίας των οχθοχελίδονων Riparia riparia που είχε απομείνει σ’ ολόκληρο το βιότοπο Στροφυλιάς – Κοτυχίου. (Το 80% περίπου της αποικίας είχε καταστραφεί το καλοκαίρι του 1986 με παρόμοιο τρόπο και από τότε ουδέποτε ανέκαμψε).
3) Επιχωματώθηκαν και ενοποιήθηκαν με βυθοκορίματα και άμμο από τις κατεστραμμένες θίνες οι πιο πολλές φυσικές νησίδες της λιμνοθάλασσας εκατέρωθεν Β΄ λουρονησίδας όπου χρησιμοποιούντο συστηματικά από τα υδρόβια και παρυδάτια πουλιά ως χώροι ενδιαίτησης και αναπαραγωγής.
4) Έγινε αποδόμηση της φυσικής συνεκτικότητας και της ανθεκτικότητας των αργιλικών ιζημάτων και λοιπών εναποθέσεων στο μεγαλύτερο τμήμα της Β΄ λουρονησίδας και σε κάποια σημεία έως το βάθος του υδροφόρου ορίζοντα, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ως αδρανή για τη δημιουργία τεχνητού τείχους. Ταυτόχρονα καταστράφηκε ή επιχωματώθηκε μεγάλο μέρος της παράκτιας βλάστησης, καθιστώντας αυτό το τεχνητό πλέων φραγμό πολύ πιο ευάλωτο στη θαλάσσια διάβρωση και σε συνεχόμενο μήκος ακτογραμμής τουλάχιστον 600 μέτρων σε σχέση με τα 50 περίπου μέτρα όπου δημιουργούσαν πρόβλημα στο παρελθόν.
5) Κατασκευή δρόμου από το κεντρικό έως το νοτιότερο τμήμα της λουρονησίδας αλλοιώνοντας τις φυσικές συνθήκες προσβασιμότητας των τροχοφόρων τόσο στο παραλίμνιο όσο και στο παραθαλάσσιο τμήμα της λουρονησίδας. Χάρη στη συνεκτικότητα που αποκτά η υγρή λεπτόκοκκη άμμος* σε συνδυασμό με το αργιλώδες υπόστρωμα, τα τροχοφόρα θα έχουν πανεύκολη πρόσβαση στο συγκεκριμένο δρόμο από Βορά μέσω του παραλιακού τμήματος. Στη συνέχεια έστω και με τη περιστασιακή τους παρουσία ή με τους προβολείς τους τη νύχτα θα υποβαθμίζουν την πανίδα του υγρότοπου, πανικοβάλλοντας την ορνιθοπανίδα που φωλιάζει εκεί εκδιώκοντάς την.
Του Γιώργου Χείρα Ερπετολόγου- Μέλους της ΟΙΚΙΠΑ