Αναδημοσιεύουμε παρακάτω ρεπορτάζ του Γ. Λιάλιου από την «Καθημερινή» της 21-6, που καταγράφει μια πολύ αξιοσημείωτη, θετική, κατά του περιβαλλοντικού εγκλήματος, εξέλιξη. Ελπίζουμε οι Μονάδες του ΟΦΥΠΕΚΑ να μην αρχίσουν να ψάχνουν προσχήματα, για να μην ασκήσουν τις νέες τους αρμοδιότητες υπέρ των προστατευομένων περιοχών μας.
Ένα νέο σώμα μπαίνει πλέον ενεργά στην υπηρεσία των προστατευόμενων περιοχών. Πρόκειται για τους υπαλλήλους – επιστήμονες και φύλακες – του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος (ΟΦΥΠΕΚΑ), οι οποίοι με εντολή της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου αναβαθμίζονται σε «ειδικούς ανακριτικούς υπαλλήλους». Αυτό σημαίνει ότι μπορούν πλέον να βεβαιώνουν παραβάσεις στις περιοχές Natura και να εισηγούνται πρόστιμα, ενώ μέχρι σήμερα περιορίζονταν στο να ειδοποιούν τις άλλες αρμόδιες αρχές (λ.χ. αστυνομία, δασαρχεία, λιμενικό).
Η ενεργοποίηση των υπαλλήλων των φορέων διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών (σήμερα υπάλληλοι του ΟΦΥΠΕΚΑ, που «απορρόφησε» τους φορείς) προβλέφθηκε στον νόμο 5037/2023 (άρθρο 182). Με τον νόμο δόθηκε στο επιστημονικό προσωπικό και στο προσωπικό φύλαξης (υπολογίζονται σε 240 άτομα σε όλη τη χώρα) των 24 μονάδων διαχείρισης η αρμοδιότητα να διαπιστώνουν περιβαλλοντικές παραβάσεις, να εκδίδουν συστάσεις συμμόρφωσης και να εισηγούνται διοικητικά πρόστιμα. Τα πρόστιμα, εφόσον είναι έως 200.000 ευρώ, υπογράφονται από τις Περιφέρειες, αν είναι 200.000-500.000 ευρώ από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και, αν είναι ανώτερα, από τον υπουργό Περιβάλλοντος. Επρόκειτο για μια μεγάλη αλλαγή, καθώς μέχρι σήμερα οι υπάλληλοι του ΟΦΥΠΕΚΑ μπορούσαν μόνο να εκδίδουν αναφορές, τις οποίες έστελναν στις αρμόδιες αρχές.
Σύμφωνα με το νόμο, οι υπάλληλοι του ΟΦΥΠΕΚΑ μπορούν να πραγματοποιούν ελέγχους σε σχέση με την τήρηση των προβλεπόμενων στις περιοχές Natura, ελέγχοντας ζητήματα, όπως η ρύπανση, η καταστροφή προστατευόμενων οικότοπων, η λαθροθηρία, η λαθροϋλοτομία, η αμμοληψία, η αυθαίρετη δόμηση και άλλες παράνομες δραστηριότητες (λ.χ. διεξαγωγή μηχανοκίνητων αγώνων σε περιοχές όπου απαγορεύεται).
Τη νέα αρμοδιότητα επικύρωσε προχθές και ο αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου Παναγιώτης Παναγιωτόπουλος, που είναι αρμόδιος για την εποπτεία και τον συντονισμό των εισαγγελέων της χώρας σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και των δημοσίων κτημάτων. Με εγκύκλιο, που απέστειλε στους εισαγγελείς εφετών και πρωτοδικών όλης της χώρας, ξεκαθάρισε ότι οι υπάλληλοι του ΟΦΥΠΕΚΑ έχουν πλέον καθήκοντα ειδικού ανακριτικού υπαλλήλου.
Ο κ. Παναγιωτόπουλος κάλεσε τους εισαγγελείς να αξιοποιούν τις ανατεθείσες στον ΟΦΥΠΕΚΑ αρμοδιότητες, «ώστε συνάμα με τις δράσεις του ΟΦΥΠΕΚΑ και την υπηρεσιακή δράση τη δική μας, να μπορέσουμε να προστατεύσουμε όσο περισσότερο μπορούμε το περιβάλλον και να οικοδομήσουμε ένα καλύτερο αύριο για όλους». Η απόδοση καθεστώτος ειδικού ανακριτικού υπαλλήλου από τον αρμόδιο για τα περιβαλλοντικά αντεισαγγελέα ισοδυναμεί με άμεση «ενεργοποίηση» της νέας αρμοδιότητας, με προφανές όφελος για την περιφρούρηση των προστατευόμενων περιοχών.
Τι θα μπορούσε να βελτιωθεί στο μέλλον; Θα ήταν σίγουρα πιο αποτελεσματικό τα πρόστιμα να υπογράφονται απευθείας από την ηγεσία του ΟΦΥΠΕΚΑ. Επιπλέον θα πρέπει να προβλεφθεί μια διαδικασία δημοσιοποίησης των εισηγήσεων και αποφάσεων προστίμων, καθώς αυτές λειτουργούν αποτρεπτικά. Να σημειωθεί ότι οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος έχουν σταματήσει εδώ και μια δεκαετία να δημοσιοποιούν τα πρόστιμα που επιβάλλουν, χάρη σε μια ερμηνεία των νομικών υπηρεσιών του υπουργείου Περιβάλλοντος περί της προστασίας των προσωπικών δεδομένων.