Λουσοί Καλαβρύτων
Το Ιερό της Αρτέμιδος Ημέρας και ο Μελάμπους
“Όλβιος όστις της ιστορίας έσχε μάθησιν”
Ο μεγάλος τραγικός ποιητής μας, ο Ευριπίδης, μας διδάσκει ότι είναι ευτυχισμένος εκείνος πού έχει γνώση της ιστορίας. Και είναι ακόμα πιο ευτυχισμένος, θα συμπληρώσουμε εμείς, εκείνος που γνωρίζει την ιστορία του τόπου του. Αυτές οι σκέψεις μου ήρθαν στο μυαλό, καθώς λίγα χρόνια πριν περιδιάβαζα την περιοχή των Λουσών, κοντά στα Καλάβρυτα. Εδώ, στο οροπέδιο των Σουδενών και στους πρόποδες του Χελμού, κοντά στο χωριό Λουσικό (Χαμάκου), σε υψόμετρο 1.200 μέτρων, βρίσκονται τα ερείπια του ιερού της Αρτέμιδος Ημέρας και της πόλης των αρχαίων Λουσών. Τα ερείπια αυτά έφερε στο φως η σκαπάνη των αρχαιολόγων του Αυστριακού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην Αθήνα Α. Βίλχελμ και Β. Ράιχελ στις ανασκαφές που έγιναν κατά τα έτη 1898 και 1899.
Η φήμη αυτού του Ιερού συνδέεται με το όνομα του μεγάλου θεραπευτή της αρχαιότητας, του Μελάμποδα, ο οποίος ήταν παράλληλα και μάντης (ιατρομάντης). Ο προικισμένος αυτός άνθρωπος, ο οποίος έζησε πριν από το 800 π.Χ., αφού αναφέρεται και από τον Όμηρο (Ιλιάδα, Ραψωδία Ο στίχοι 225 κ.επ.) και επομένως προϋπήρχε του Ομήρου και είναι αρχαιότερος του Ασκληπιού και του Ιπποκράτη, θεωρείται ο πρώτος γιατρός που κατανόησε ότι πολλές ασθένειες, οι οποίες εκδηλώνονται στο σωματικό πεδίο, έχουν καθαρά ψυχογενή αιτιολογία.
Από τις αρχαίες πηγές, που η μαρτυρία τους αποτελεί το αδιάψευστο πρωτογενές υλικό από το οποίο και αντλούμε σήμερα τις πληροφορίες μας για την θεραπευτική δράση του Μελάμποδα, μαθαίνουμε ότι ο θεραπευτής αυτός μπορεί να θεωρηθεί ως ο πρώτος γνωστός θεμελιωτής της σημερινής ψυχαναλυτικής προσέγγισης της ασθένειας, όπως επίσης και της ομοιοπαθητικής ιατρικής. Συγγραφείς της αρχαιότητας όπως ο ΄Ομηρος, ο Ησίοδος, ο Βακχυλίδης, ο Απολλόδωρος, ο Διόδωρος, ο Στράβων και άλλοι μάς πληροφορούν για τη θεραπευτική δράση του Μελάμποδα και κυρίως για τα δυο πιο γνωστά περιστατικά αυτής της δράσης του. Πρόκειται για τη θεραπεία των θυγατέρων του βασιλιά του Άργους Προίτου, των Προιτίδων, και για την θεραπεία του Ιφίκλου. Στην πρώτη περίπτωση οι Προιτίδες στα χρόνια της εφηβείας τους ασθένησαν σοβαρά από ένα είδος μανίας, τα κυριότερα συμπτώματα της οποίας ήταν η έντονη ψυχική διέγερση, η βαριά δερματοπάθεια, μέχρι του σημείου να χάσουν τα μαλλιά τους, και ο αφόρητος κνησμός.
Τα κορίτσια εγκατέλειψαν το πατρικό τους σπίτι και γύριζαν στα βουνά, μέχρι να αναλάβει την θεραπεία τους ο Μελάμπους, ο οποίος τα μετέφερε στο σημείο όπου βρίσκονται σήμερα τα ερείπια του Ιερού, κοντά στο χωριό Λουσικό και τα θεράπευσε. Στο δεύτερο περιστατικό η θεραπεία αφορούσε τον Ίφικλο, γιο του βασιλά της Φυλάκης, η οποία βρισκόταν στο βουνό Όρθρυς. Ο νεαρός Ίφικλος έπασχε από σεξουαλική ανικανότητα, με συνέπεια της συνακόλουθης ατεκνίας του να κινδυνεύει να μείνει χωρίς γνήσιο βασιλικό απόγονο ο θρόνος της Φυλάκης.
Και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις ο Μελάμπους κατόρθωσε να θεραπεύσει τους νεαρούς ασθενείς του χρησιμοποιώντας αποκλειστικά μεθόδους, οι οποίες ταιριάζουν με τη σημερινή ψυχαναλυτική και ομοιοπαθητική προσέγγιση της νόσου, όπως μας πληροφορούν οι παραπάνω συγγραφείς. Διέγνωσε κατ’ αρχήν ότι η ασθένεια και στις δύο περιπτώσεις είχε ψυχογενή αιτιολογία και η προσπάθειά του κατέτεινε στο να επιλύσει την ενδοψυχική σύγκρουση, η οποία και προκάλεσε τα νοσηρά συμπτώματα, με μεθόδους που θυμίζουν τη σημερινή ψυχιατρική θεραπευτική διαδικασία. Παράλληλα χορήγησε στους ασθενείς φυσικά παρασκευάσματα (ομοιοπαθητικά μέσα) που προμηθευόταν απευθείας από τη φύση, επέβαλε στους ασθενείς του ειδική υγιεινή διατροφή (νηστεία), προκειμένου να επιτύχει την απομάκρυνση των τοξινών από τα σώματά τους και τους υπέβαλε σε καθαρμούς με λουτροθεραπεία.
Έτσι πέτυχε και την πλήρη θεραπεία των πάρα πάνω ασθενών του και τους οδήγησε στην λύτρωση από τα βάσανά τους. Δίκαια λοιπόν χαρακτηρίζεται ο Μελάμπους ως ο πρώτος δάσκαλος της ανθρωπότητας στον τομέα της ιατρικής και ως ο πρόγονος των σύγχρονων ψυχιάτρων και ομοιοπαθητικών γιατρών.
Γιώργος Αμπατζής